De chaque instant
De handen aan het bed
Na een embolie belandde Nicolas Philibert, de man achter Etre et avoir (2002), in januari 2016 in een ziekenhuis. Als eerbetoon aan de mensen die er werken, maakte hij De chaque instant.
De chaque instant is een vreemd beest. Het is documentaire cinema in de traditie van Etre et avoir, zou je kunnen zeggen, de onverwacht succesvolle documentaire in vlieg-op-de-muur-stijl over de kinderen en de leraar van een Frans plattelandsschooltje, die alweer zestien jaar geleden zoveel mensen blij maakte. Gek is die vergelijking niet want de films zijn gemaakt door dezelfde regisseur, Nicolas Philibert. De chaque instant is alleen radicaler omdat hij een heel stuk minder schattig is. En, eerlijk gezegd, visueel een stuk minder boeiend.
Wat is er aan de hand? Philibert belandde in januari 2016 vanwege een embolie op de spoedeisende hulp. Terwijl hij in het ziekenhuis herstelde, besloot hij een idee te realiseren waarmee hij al een paar jaar rondliep: een film maken over mensen in de gezondheidszorg, deels om de buitenwereld te laten zien hoe het er daar aan toe gaat maar deels ook als een eerbetoon.
Als invalshoek koos Philibert jonge mensen in opleiding. Geen artsen in opleiding, maar verplegers en verpleegsters, de echte handen aan het bed: mannen en vrouwen met idealen over zorg of op z’n minst de verwachting dat ze werk zullen vinden.
De film vertelt z’n verhaal in drie delen. Het eerste geeft een blik achter de schermen van de opleiding Institut de la Croix-Saint-Simon in Montreul, een voorstad van Parijs. Leren handen wassen, leren injecties geven, leren met smerige patiënten omgaan. The works. Het tweede deel volgt studenten terwijl ze stagelopen en het derde deel laat hen aan het woord over hun ervaringen tijdens die stage, vaak over het conflict tussen hun verwachtingen en de realiteit waarin ze terechtkwamen, en volgt een klein groepje bij hun eerste baan.
Je kunt denken dat de materie zich lastig leent voor een visueel interessante benadering. Maar je hoeft niet eens werk van Frederick Wiseman in herinnering te roepen – bijvoorbeeld Hospital (1970) of Ex Libris: The New York Public Library (2017) – om te laten zien dat alles interessante materie kan zijn. Dat je van een kleuterklas zoals in Etre et avoir zo’n prachtige film kon maken, hadden ook maar weinig mensen zich gerealiseerd voordat Philibert het aan de wereld liet zien.
Hier lijkt hij echter te weinig afstand tot het onderwerp te hebben gehad. Weinig mensen zullen de waarde betwisten van wat je ziet in De chaque instant. Maar dat levert nog geen boeiende film op. Film gaat niet over wat je laat zien maar over hoe je het laat zien.
