CORAJE
Verzetsheldin in Peru

Feminisme in Peru
Coraje, een portret van een Peruaanse verzetsheldin, geeft een bijzondere kijk op de rol van de vrouw. Ligt de toekomst van een land, waarin oorlog en terreur de orde van de dag bepalen, besloten in de moed van het ‘zwakke geslacht’?
‘Mama Coraje’ wordt op handen gedragen door pers en volk, maar moed gaat altijd gepaard met offers. De heldin ziet haar eigen kinderen nauwelijks. Dat het slecht afloopt met María Elena Moyano, de leidster van de Peruaanse Vrouwenfederatie is vanaf het begin van de film duidelijk. Coraje volgt de laatste maanden van haar verzet tegen de Peruaanse terreurbeweging Lichtend Pad, dat ze in februari 1992 op 33-jarige leeftijd met haar leven heeft moeten bekopen.
Behalve een portret van María (gespeeld door Olenka Cepeda), belicht Coraje op bijzondere wijze het verschil tussen vrouwen en mannen. Met leuzen als ‘solidariteit’ en ‘vrede’ mobiliseert de charismatische María haar compañeras van de Vrouwenfederatie tegen de contrarevolutionaren, die hun mannelijke macht aan niets anders ontlenen dan aan een machinegeweer. De vrouwen daarentegen strijden voor een betere wereld, met gelijke rechten, waarin geweld overbodig is.
Het Peruaans feminisme heeft overigens een andere vorm dan het derde golf feminisme dat we in het westen kennen. "Waar hebben jullie het over?" roept María uit, te gast op een feministisch congres in Madrid, tegen de verbaasde snobs die hun mond vol hebben over ‘vrouwenrechten’. "Wij, vrouwen in Peru, lijden honger. En behalve dat we de wreedheden van onze mannen moeten ondergaan, moeten we werken om onze kinderen te voeden. Maar als ik hier om me heen kijk, al die luxe. Ik weet niet wat ik hier doe." En de enige keer in de film barst María uit in tranen. Misschien is het haar wanhoop: ze is wegens haar geweldloze verzet verbannen van huis en haard. Dat deze feministisch getinte film door een man, Alberto Durant (Lima, 1951), geregisseerd werd, is opmerkelijk. Niet in de laatste plaats omdat de mannen zich in Coraje nogal schaapachtig gedragen, terwijl de vrouwen behept zijn met doorsnee mannelijke kwaliteiten.
Kaken
De vrouwen smoezen soms wat over kinderen en recepten, maar ook het orgasme en de ‘drang te slapen met een andere man’ zijn het gesprek van de dag. De rollen in bed zijn omgedraaid. María en haar echtgenoot bedrijven de liefde in een wel heel ongemakkelijk standje. En hoezeer María ‘de macht’ ook veroordeelt, haar kortgeknipte haren, verheven stem en malende kaken geven haar iets van een dictator.
Uiteindelijk verschillen de vrouwen in Coraje dus niet zo veel van mannen uit een doorsnee film. Ze zijn misschien wel net zo slecht, zoals uit het einde van de film moge blijken. De leus van María: ‘Het leven is er om te bevestigen, niet om kapot te maken’, wordt niet door alle vrouwen even serieus genomen. Het is uiteindelijk een vrouw die María met een raak schot in het hart om zeep helpt.
Coraje is mooi vormgegeven, met oog voor detail. Bovenal geeft dit portret een bijzonder kijkje in de keuken van het Peruaans verzet tegen corruptie, bureaucratie en honger. Want uiteindelijk is de boodschap van Durant om te zoeken naar alternatieven die erop gericht zijn het land op te bouwen, in plaats van nog meer bloed te vergieten. En daar is moed voor nodig, misschien wel de moed van het zwakke geslacht.
Fleur Jurgens