Cold War

De oorlog die het hart van Europa verscheurde

  • Datum 05-12-2018
  • Auteur Dana Linssen
  • Thema Filmkrant 415
  • Gerelateerde Films Cold War
  • Regie
    Pawel Pawlikowski
    Te zien vanaf
    06-12-2018
    Land
    Polen, Frankrijk, Engeland, 2018
  • Deel dit artikel

Na Ida komt Pawel Pawlikowki terug met een film waarin de goddelijke liefde is ingeruild voor de wereldse. Cold War is deels gebaseerd op het leven van zijn ouders, deels op zijn eigen ervaringen. Liefde ten tijde van de Koude Oorlog, liefde als koude oorlog.

Eigenlijk zou ik elk shot uit Cold War wel uit de film willen knippen om het aan de muur te hangen. Het liefste op filmdoekformaat. Eigenlijk zou ik dan twee muren moeten hebben. Een voor het ene shot, en een voor het tegenshot. Want de nieuwe film van Pawel Pawlikowski gaat voortdurend over de dialectiek tussen het ene en het andere. Tussen man en vrouw. Tussen aantrekken en afstoten. Tussen kijken en bekeken worden. Tussen de praktijk van het leven en het verlangen naar iets wat zo groot is dat het ook buiten het leven kan bestaan. Mijn lievelingsshots zitten midden in de film. We hebben dan al kennis gemaakt met componist Wiktor en zangeres Zula, een stadsmeisje dat toevlucht heeft gezocht in het muziekensemble dat Wiktor en zijn partner Irena in het naoorlogse Polen hebben opgericht. Wiktor en Zula worden verliefd. Zijn samen en dan weer niet. En op een gegeven moment brengen de gebeurtenissen ze samen en toch weer niet, in een concertzaal in Split. Zij op het podium. Hij in het publiek.

Net als in Pawlikowski’s vorige film, het Oscarwinnende Ida, zijn de (meeste) shots weer statisch, het kader 4:3, de kleuren gestold in zwart-wit. Al is Cold War minder rigide. Speelt het meer met voor- en achtergrondactie, om voortdurend het individu in de woelingen van de tijd te kaderen. En het is een film over de schijnwereld van de bühne en de wereld daaromheen. Die bühne strekt zich soms uit tot het politieke toneel. Een ander kader dat de personages vangt of buiten beeld houdt. Maar het is vooral een film die steeds het perspectief verlegt van degene die kijkt naar degene die bekeken wordt. En soms kijkt degene die bekeken wordt terug vanaf het toneel. En ziet niets.

Want daar zitten we dus. In die concertzaal in Split. Wiktor heeft zijn vrijheid op het spel gezet om Zula te kunnen zien optreden met het ensemble dat hij heeft opgericht. Hij kijkt naar haar. Zij ziet hem vanaf het podium in de zaal zitten. En met haar ogen zien wij hoe hij kijkt. Tot hij er niet meer zit. De volgende avond is zijn stoel leeg. Helemaal leeg en eenzaam tussen de andere mensen in het publiek. Net zo leeg en eenzaam als haar blik tussen de andere zangeressen op het podium. Het zijn twee beelden die in elkaars ziel kijken.