Chaplin: Spirit of the Tramp

Charlie Chaplin was een achtste Roma en was daar trots op. In deze film gaat zijn familie op zoek naar die roots. Een mooi gegeven, maar op hun weg laten ze zich te veel afleiden.

Ergens in Chaplin: Spirit of the Tramp zit een prachtige documentaire verborgen, maar die is bedolven onder een veelheid aan materiaal en een gebrek aan samenhang, waardoor het niet helemaal duidelijk is waar film­maker Carmen Chaplin, de kleindochter van Charlie Chaplin, heen wil.

De film begint met een intrigerend gegeven: na Chaplins dood in 1977 vond zijn dochter Victoria een brief die hij in een la naast zijn bed bewaarde. De brief bleek geschreven door iemand die Charlie’s moeder had gekend en wist dat hij niet in Londen was geboren, maar in een Roma-kamp. Samen met haar vader Michael en dochter Uma Bhalla gaat Carmen op zoek naar de betekenis van die Roma-achtergrond voor Charlie’s professionele en persoonlijke leven en naar wat het betekent om Roma te zijn.

De film bevat fantastisch archiefmateriaal, in de vorm van persoonlijke familiefilmpjes van de grote acteur en filmmaker als vader en familieman, met zijn gezin op verschillende plekken en momenten in zijn leven: op vakanties, in en rond het huis, aan tafel en bij verjaardagen. Ze geven een mooi tijdsbeeld en laten zien in welke liefdevolle en luxueuze omstandigheden Chaplin zijn kinderen liet opgroeien – iets dat hij als kind moest ontberen.

Daarnaast is de film doorspekt met fragmenten uit iconische films van Chaplin: The Kid (1921), Modern Times (1936), The Great Dictator (1940) en natuurlijk The Tramp (1915), waarvan duidelijk wordt dat deze een diep persoonlijke basis had. De scènes uit de films zijn altijd een feest om naar te kijken en vertellen misschien nog wel meer over wie Chaplin was dan het persoonlijke materiaal.

Het was mooi geweest wanneer al dit bijzondere materiaal aan elkaar geweven had kunnen worden tot een duidelijk geheel, met bijvoorbeeld de interviews met zijn familie – naast Michael onder anderen dochters Geraldine en Victoria – als rode draad. De gesprekken gaan vooral over die Roma-identiteit, die inderdaad de moeite waard is, maar tegelijkertijd voelt het alsof we andere interessante informatie over Chaplin missen. En in de veelheid van interviews gaat het persoonlijke verhaal van Michael, die een moeizame relatie met zijn vader had, wat verloren.

De filmmaker kiest er verder voor om het onderzoek naar de Roma-identiteit uit te breiden naar prominente Roma-kunstenaars en het portret van haar grootvader aan te vullen met commentaren van beroemdheden als Johnny Depp, die goed zijn voor slechts een enkele quote en niet veel bijzonders toevoegen. Het maakt de documentaire tot een wat grof aan elkaar genaaide lappendeken, die met een stevige montageslag nog een behaaglijke en beeldschone quilt had kunnen worden.