Carmen & Lola

Een lesbische liefde in de Roma-gemeenschap, dat klinkt als een frisse variant op het aloude boy-meets-girl-scenario. Toch voegt dit speelfilmdebuut nauwelijks iets nieuws toe aan het genre.

Helemaal aan het einde van Carmen & Lola rijden de twee geliefden naar de kust. Carmen, die nog nooit in haar leven zo ver van haar geboortegrond is geweest, constateert verrukt dat de zee er precies zo uitziet als in de film. Die opmerking karakteriseert haar personage, maar hij vestigt onbedoeld ook de aandacht op het feit dat in deze romcom eigenlijk alles er ‘net als in de film’ uitziet. 

Volgens een beproefde formule is de liefde eerst een openbaring, dan wordt het ingewikkeld, vervolgens pijnlijk, om uiteindelijk toch nog gelukkig uit te pakken. Dat de ingewikkeldheid in dit geval voortkomt uit het feit dat die liefde opbloeit tussen twee vrouwen in de zwaar katholieke, oerconservatieve Roma-gemeenschap in Madrid, is een originele twist. Misschien valt het daarom wel extra tegen dat dit verhaal uiteindelijk toch niet verder reikt dan de bekende clichés en stereotypen. De film is ongeveer net zo lesbisch als de porno die Lola per ongeluk aanklikt wanneer ze via het internet anoniem met vrouwen in contact probeert te komen; en de Roma zijn voorspelbaar temperamentvol en macho tot op het bot. 

Regisseur en scenarist Arantxa Echevarría castte haar acteurs uit de Roma-gemeenschap zelf. Dat levert een aantal overtuigende performances op, al kunnen de acteurs niet goedmaken wat het scenario mist aan diepte en nuance. Om het dramatische contrast helder te houden wordt Lola geportretteerd als een eenzame rebel tegenover een massief blok van strikte, onveranderlijke normen. Alleen dankzij een (niet-Roma) lerares vangt ze een glimp op van de wereld buiten de eigen gemeenschap. 

Carmen bezoekt de school alleen om haar kleine zusje te brengen en te halen. Van de wereld voorbij haar wijk heeft ze nauwelijks besef, laat staan dat ze er nieuwsgierig naar is. Een uitbundig verlovingsfeest staat voor haar in de steigers en ze heeft zich al helemaal gevoegd naar de rol die straks van haar wordt verwacht: die van goede huisvrouw. Een gesprek tussen een groep vijftigers maakt duidelijk dat de ogenschijnlijk archaïsche rituelen rond haar verloving in feite de moderniteit vertegenwoordigen, want nog in de vorige generatie werden bruiden niet gevraagd maar geroofd. 

Zulke inkijkjes in de Roma-cultuur zijn ingebed in een film waarin personages en situaties toch in de eerste plaats gemodelleerd lijken naar de conventies van het genre, en niet naar de mensen die er gestalte aan geven. Daarmee helpt Echevarría de verfrissende premisse van haar speelfilmdebuut grotendeels om zeep.