AUTUMN BALL

Met lef en flair, maar ook met gebrek aan subtiliteit laat autumn ball zien hoe mensen naar liefde verlangen maar eenzaamheid krijgen.

Debuterend speelfilmregisseur Veiko Õunpuu houdt vast niet van films die hun betekenis langzaam prijs geven. Met de openingsbeelden van autumn ball valt hij meteen met de deur in huis. De man die in Tallinn op een balkon van een appartement in een grauw flatgebouw over tientallen even grauwe flats staart, verkeert duidelijk niet in de gelukkigste fase van zijn leven. Met een zware noise-achtige geluidsband en zwarte kraaien in de lucht, is het wachten op de zelfmoordsprong. Die niet komt, want de man loopt naar binnen waar een vrouw staat, die hij onder een affiche van Cassavetes‘ love streams hardhandig beetpakt en de keel dichtknijpt. Er volgt een worsteling, die de vrouw maar net overleeft. Later begrijpen we dat de man, die net als de hoofdpersoon in love streams schrijver is, kapot is van liefdesverdriet. Sloten alcohol en wanhopige pogingen andere vrouwen te versieren, moeten de pijn verzachten.
Wie zo opzichtig naar Cassavetes verwijst, doet dat niet toevallig. autumn ball zoekt dezelfde emotionele heftigheid als het Amerikaanse voorbeeld, maar lonkt ook naar het droogkomische van Aki Kaurismäki. Dat zijn stevige ambities, die gerealiseerd moeten worden in een verhaal dat naast de schrijver nog een handvol personages portretteert. Een alleenstaande moeder met dochter, een trendy architect met een ongelukkige vriendin, en een kapper. Voor droogkomische taferelen zorgt vooral een garderobemedewerker, die als levensdoel heeft om vrouwen in bed te krijgen. De score houdt hij bij in een boekje.

Tv-reparateur
autumn ball past in het subgenre van mondiale artfilms over eenzame, van zichzelf en anderen vervreemde stedelingen. In de verfilming van de gelijknamige roman van de Estse schrijver Mati Unt uit 1979 is de handeling probleemloos verplaatst van de Sovjetperiode naar het heden. Dat de personages naar liefde verlangen maar eenzaamheid krijgen, is een universeel herkenbaar gegeven. Õunpuu werkt het uit met lef en flair, maar ook met gebrek aan subtiliteit. Vooral op momenten die moeten zinderen van dramatiek schiet hij tekort en dreigt de film grotesk te worden. Zoals bij een ruzie tussen de trendy architect en zijn vriendin. Haar uitroep: "Je bent als een Bergmanpersonage, totaal niet menselijk meer", doet meer aan een satire op het werk van de Zweed denken, dan aan een geloofwaardige verwijzing.
Met droge humor kan de maker beter uit de voeten, zoals de scène waarin de garderobemedewerker in bed ligt met een vrouw, die denkt dat hij een interessante schrijver is. Als de versierder zijn identiteit onthult, stapt de literaire groupie meteen op. Tragikomisch is de scène waarin een tv-reparateur de alleenstaande vrouw na het repareren van haar tv haar meteen maar een klungelig huwelijksaanzoek doet. In autumn ball is iedereen ongelukkig en op zoek naar een beter leven. In een monoloog voor het raam in zijn appartement vat de schrijver starend naar oerlelijke flats de strekking van de film nog eens keurig samen: "In ieder klotekamertje daarbuiten probeert een menselijk wezen gelukkig te zijn." Het is te hopen voor hem dat zijn boeken beter zijn dan deze obligate observatie.

Jos van der Burg