Anne+

De serie Anne+ was, net als de titelfiguur, ooit lesbisch; nu is de film expliciet queer. Coming-of-age-film Anne+ is een vreugdevolle zoektocht naar zelfexpressie en een aanstekelijke ode aan het belang van gemeenschap.

Anne+ begon in 2018, na een jarenlang proces inclusief crowdfunding, als webserie, werd dankzij BNNVARA in 2020 een tv-serie en is nu een bioscoopfilm, die internationaal wordt uitgebracht op Netflix. Bij zo’n vliegend succes is het risico dat makers hun karakteristieke stijl uit het oog verliezen – in dit geval neigend naar de van oorsprong Amerikaanse mumblecore-stroming, een vaak low-budget, naturalistisch indie-subgenre. Anne+, de film, bewijst dat die angst ongegrond is: in veel opzichten is hij zelfs rauwer dan de serie.

Net als de serie springt Anne+ vooral in het oog door zijn representatie van de lhbtq+ gemeenschap. De film wordt bevolkt door gelaagde personen, ook al ligt de focus hier strikt op twintiger Anne (Hanna van Vliet) – anders dan in de serie, waarvan het tweede seizoen elke aflevering een ander koppel in de vriendengroep van Anne centraal stelde. Nog belangrijker, in een medium waarin lhbtq+ personages historisch gezien alleen mochten bestaan als zij uiteindelijk gestraft werden, is dat deze personages allemaal mogen mislukken zonder daarbij mislukkingen te worden, verdrietig mogen zijn zonder aan hun verdriet te bezwijken, op zoek gaan naar zichzelf zonder aan hun queer-zijn te twijfelen.

In een tijd waarin queerness nog steeds vaak wordt bezien vanuit een cisgender heteroseksueel perspectief, waarin succes wordt bepaald op basis van het vermogen om te zijn zoals de meerderheid, is het een verademing om te zien dat Anne+ seksuele geaardheid en genderexpressie met een intense vreugde benadert. Anne komt op het randje van de afgrond te staan: ze twijfelt aan haar polyamoreuze lange-afstandsrelatie met Sara (Jouman Fattal), is min of meer dakloos én moet het boek herschrijven waar haar uitgever (in een wat voor de hand liggend meta-plotlijn over Anne+ zelf) ooit zo enthousiast over was maar dat hij nu beschrijft als “zoekend zonder te weten wat het zoekt”. Maar ook dan mag ze ook vreugde ervaren terwijl ze nieuwe delen van haar seksualiteit ontdekt. Een proces dat in gang wordt gezet wanneer Anne de non-binaire Lou (gespeeld door de eveneens non-binaire acteur Thorn Roos de Vries) ontmoet als die als drag king optreedt in een club.

Anne+ is een coming-of-age-verhaal dat thema’s aansnijdt die vertrouwd klinken voor wie met het genre bekend is, maar deze nieuw leven inblaast door de overtuiging van de makers (bedenkers Valerie Bisscheroux, Maud Wiemeijer en Van Vliet). Zij stellen de oplossingen voor Anne’s problemen niet voor als een formule die moet worden toegepast, maar als een zoektocht, een voortdurende onderhandeling tussen zelf en ander. Anne+ ging, zoals de plus in de titel al aangeeft, altijd al over de relatie van een jonge vrouw tot de wereld om haar heen, maar in de film wordt dit het meest expliciete thema. Waar regisseur Bisscheroux en scenarioschrijver Wiemeijer in deze film echter voor pleiten, is dat het ware zelfbeeld niet wordt gevormd in afzondering, maar juist in gesprek met elkaar.

De verandering die Anne moet doormaken ligt misschien voor de hand en de wendingen die dit proces neemt zijn, hoewel herkenbaar, niet altijd verrassend, maar de oprechte verbeelding hiervan raakt. Anne+ werd gefilmd op locatie in Amsterdam (de film fungeert ook als een soort liefdesbrief aan de stad) en koestert een stilistisch naturalisme, waarbij de camera littekens en oneffenheden niet verbloemt, maar ook niet aanbidt. Dit is een film waar ongemakkelijkheden gewoon mogen bestaan: wanneer Max (Jesse Mensah) Lou met de verkeerde persoonlijk voornaamwoorden aanspreekt, verbetert Anne hem simpelweg.

De goedbedoelde uitspraak “we zijn allemaal hetzelfde” wordt vaak gebruikt ter ondersteuning van de lhbtq+ gemeenschap. Anne+ viert juist het anders-zijn van het hoofdpersonage en haar vriendengroep, die blij zijn met hun queer-zijn, niet omdat ze na weten te bootsen wat de maatschappij van hen verwacht, maar juist omdat ze omarmen dat ze zich daar soms tegen afzetten. Dat wil niet zeggen dat de problemen waar Anne tegenaan loopt alleen te maken hebben met haar geaardheid. Nee, dit zijn problemen waar elke twintiger mee te maken kan krijgen, invoelbaar voor een breder publiek door het open, no-nonsense perspectief van hoofdpersoon Anne.