ANGEL ON THE RIGHT

Ieder mens heeft een engel op zijn schouder, die bepaalt of hij aan het einde van zijn leven naar de hemel of de hel gaat, aldus de islamitische fabel die aan de basis lag van de tweede film van de Tadjikistaanse regisseur Djamsjed Oesmonov.

De moeder van Hamro heeft maar één zorg, en dat is of haar doodskist straks door de deur van het huis naar buiten kan. Bezorgd meet ze de deurpost op. Ze knielt, ze mompelt, ze veegt met haar hand door het stof. Er zit maar één ding op: haar zoon zal terug moeten komen uit Moskou om nog voor haar dood een dubbele deur in de tuinpoort te maken.
De tweede film van de in 1965 in Tadjikistan geboren regisseur Djamsjed Oesmonov wil zowel absurd zijn als observeren, en kiest als hij er even niet helemaal uitkomt voor magisch-realistische oplossingen. De film gaat over Hamro’s terugkeer naar het dorp, waar hij niet bepaald als de verloren zoon wordt binnengehaald. Het zorgvuldig buiten beeld gehouden moderne leven in Moskou, alleen nog verbeeld door zijn leren jekkie, contrasteert met het eeuwenoude trage tempo in zijn geboortedorp Asjt.

Goede daden
Volgens een oude islamitische fabel, die in Oesmonovs geboortestreek veel verteld wordt, heeft ieder mens een engel op zijn schouder, of beter gezegd, één op zijn linker en één op zijn rechter, die respectievelijk iemands slechte en iemands goede daden bijhouden. Aan het einde van je leven wordt zo de balans opgemaakt en bepaald of iemand naar de hemel of de hel gaat. Angel on the right moet dan ook het eerste deel van een tweeluik zijn.
De titel kan niet helemaal serieus bedoeld zijn, want hoofdpersoon Hamro vervult zijn plichten met tegenzin. Het is een stuurs, vermoeid personage. Hij zucht tegen zijn moeder, hij zucht tegen zijn tienjarige zoon, hij zucht eigenlijk om alles. Misschien dat hij heel even glimlacht bij de filmvertoningen in het dorpshuis, waar hij als Tadjikistaanse variant op Cinema Paradiso oude Emanuelle-films voor de bevolking draait.
Angel on the right is opgenomen in Oesmonovs geboortedorp, met zijn vrienden en familieleden in de hoofdrollen. Zijn broer speelt Hamro, zijn moeder de oude Halima. Dus misschien hoefde hij niet al te veel te ensceneren en kon hij dicht bij het observeren van een leven blijven dat hij goed kent.
Misschien dat er voor iedere filmliefhebber een moment komt waarop hij het zoveelste oude vrouwtje met een kip in een semi-realistische setting wel even gezien heeft. Ik werd in ieder geval tamelijk kriegel van deze film, die zoveel prachtige beelden (want wat blijven ze mooi, die oude vrouwtjes) paart aan zo weinig innerlijke dynamiek. Zelfs ondanks de sturende muziek van In the mood for love-componist Michael Galasso.
Oesmonov laat de wereld Tadjikistan zien, een achtergebleven gebied uit de voormalige Sovjet-Unie, waar de vooruitgang alleen haar cynische gezicht toont. En Oesmonov tóónt alleen. Landerige toevalligheden die hij zag of bedacht, zonder echte ordening of hiërarchie. Net als zijn hoofdpersoon in het reine moet zien te komen met zijn slampamperige verleden, zo moet de filmmaker Oesmonov waarschijnlijk loskomen van zijn geschiedenis, om haar dan pas weer echt met frisse en betrokken ogen te kunnen bekijken.

Dana Linssen