Abre los ojos

Gaan slapen als een gefortuneerde playboy en wakker worden in een psychiatrische inrichting met een gruwelijk misvormd gezicht. De zoektocht naar het waarom van deze gebeurtenis is de basis van de verrassende Spaanse thriller Abre los ojos.

Sinds het einde van de jaren negentig is er sprake van een Spaanse golf van kunstzinnige films die vooral in het thuisland commercieel succesvol zijn. Regisseur Alex de la Iglesia boekte als eerste successen met de vernieuwende films Acción mutante (1994) en El día de la bestia (1995) en gaf daarmee de Iberische filmindustrie een fikse injectie, waarna een nieuwe lichting jonge filmmakers kon profiteren van de hausse aan financiering en publieke interesse. Daarnaast konden arthousefilmers als Julio Medem (La ardilla roja, Tierra) en Juanma Bajo Ulloa (La madre muerta) eindelijk doorbreken naar het grote publiek met respectievelijk Los amantes del círculo polar en de monsterhit Airbag. Zelfs een volslagen nieuwkomer als Daniel Monzón komt met de fantastische avonturenfilm El corazón del guerrero, op het laatste Festival van de Fantastische Film winnaar van de publieks- en juryprijs.

De jonge Alejandro Amenábar (1972) is misschien wel de meest getalenteerde cineast van de nieuwe Spaanse golf. Met de thriller Tesis, over een studente die op het spoor komt van snuff-filmers op haar universiteit, maakte hij al grote indruk. Maar met Abre los ojos (1998) heeft de kleine geweldenaar echt toegeslagen. De originele thriller was niet alleen een doorslaand succes in Spanje, er wordt nu zelfs aan een Amerikaanse remake gewerkt, Vanilla Sky getiteld, door acteur/producent Tom Cruise en regisseur Cameron Crowe. Cruise’ nieuwe geliefde Penélope Cruz, die met Abre los ojos doorbrak, speelt de belangrijkste bijrol.

Labyrint
Het leven lijkt de knappe Madrileen César (Eduardo Noriega) toe te lachen. Hij heeft geld en succes in overvloed en ravissante dames staan voor hem in de rij. Wanneer hij op zijn verjaardagsfeestje de oogverblindende Sofia (Penélope Cruz) ontmoet, schudt hij zijn vriendin Nuria (Najwa Nimri) af en beleeft bij Sofia thuis een bijzondere avond. Maar het geluk is van korte duur: Nuria neemt wraak en bezorgt César een zwaar verminkt gelaat. Na een lang verblijf in het ziekenhuis ervaart hij bovendien dat Sofia een relatie heeft met haar vorige vriend. Na een nacht zwaar drinken wordt César wakker in een psychiatrisch ziekenhuis en lijkt al het voorgaande een nachtmerrie te zijn geweest. Of niet? Flarden van conversaties, vreselijke taferelen en onduidelijke gebeurtenissen dwalen door zijn hoofd. Een psychiater raakt geïntrigeerd door Césars vertroebelde denkraam en gaat met hem op onderzoek uit.

De manier waarop Amenábar het complexe en alle kanten opslingerende verhaal uitwerkt wordt nergens pathetisch of ongeloofwaardig, en de cast laat geen steek vallen. Naar eigen zeggen schreef de regisseur het treatment van Abre los ojos na een levendige koortsdroom. De kijker waant zich dienovereenkomstig in een labyrint, waar de fantasie de scepter zwaait en een circulair einde het laatste houvast onder de voeten wegslaat. Maar een Zwart Gat spreekt pas tot de verbeelding wanneer er een straaltje licht in doorsijpelt, en dankzij de van melancholie doortrokken romance tussen Noriega en Cruz wordt men ook een brok in de keel gewaar. De bekeerlingen kijken al reikhalzend uit naar Amenábars nieuwe film The Darkness, waarin Tom Cruise’ ex Nicole Kidman de hoofdrol vertolkt.