About Elly

Asghar Farhadi houdt zijn kritiek op het hedendaags Iran impliciet in zijn indringende karakterstudie About Elly, waarin een zonvakantie voor een groep vrienden uitloopt op ellende als de enigmatische Elly verdwijnt.

Ashgar Farhadi’s About Elly (Darbareye Elly) steunt op een even abrupte als naadloze sfeeromslag op drie kwartier van de krappe twee uur die de film duurt. Het leven begint vlekkeloos en vrij van zorgen voor de Iraanse oud-studiegenoten die in de film centraal staan. Drie middenklasse-stelletjes, hun jonge kinderen en de pas gescheiden Ahmad trekken vanuit Teheran naar de Kaspische kust voor een weekendje vertier. Sepideh, de onbetwiste organisatrice van de groep, sleept ook Elly mee, met het idee haar aan Ahmad te koppelen.

Elly is, de titel van de film ten spijt, zeker niet de hoofdpersoon van de film. Terwijl de vriendengroep op plagerige toon haar geschiktheid als potentieel partner voor Ahmad bespreekt, blijft zij zowel voor hen als voor de kijker een teruggetrokken, enigmatisch figuur. In plaats van onderwerp is zij eerder een Hitchcockiaanse ‘MacGuffin’: het object waar de karakters omheen draaien en dat daarmee de plot in gang houdt. Het dichtst komen we bij haar op het hoogtepunt van de zonovergoten idylle: Elly vliegert op het strand met de kinderen en Farhadi zoomt in op haar verrukte gezicht terwijl ze heen en weer rent over het strand. Direct daarop komt de breuk: één van de kinderen verdwijnt in de branding, en aan het slot van de panische reddingsactie blijkt Elly verdwenen. Is ze verdronken of, zoals ze kort ervoor aankondigde, gewoon vertrokken? En wat weten de zeven vrienden eigenlijk van haar?

Barsten
Door de verdwijning van Elly verschijnen vrijwel direct barsten in de door regisseur en coscenarist Farhadi zorgvuldig opgebouwde onderlinge relaties. Peyman en Shohreh, wiens zoontje bijna verdronk, verwijten elkaar beiden nalatigheid; Manouchehr en Nassi krijgen ruzie omdat zij zo snel mogelijk wil vertrekken en hij niet; Amir verwijt zijn vrouw Sepideh dat zij Elly onder valse voorwendselen overhaalde te komen en dwong langer te blijven dan ze wilde. Elke zin die werd gesproken tot het moment dat Elly verdween, wordt door de karakters onder de loep genomen op zoek naar een reden voor Elly’s mogelijke vertrek: wie heeft haar onbedoeld beledigd? Werd ze buitengesloten door de lacherige onderlinge sfeer?

Intussen blijkt langzaam dat ook Elly niet was wie ze leek. Terwijl de vrienden op basis van hun eigen moraal oordelen over Elly, beoordeelt de kijker op zijn beurt hun reacties. Hoewel het slotstuk van About Elly in de eerste plaats een hoogst effectieve karakterstudie levert (die Farhadi in Berlijn de Zilveren Beer voor beste regie opleverde), zit in de moraliteit ook een commentaar op hedendaags Iran verscholen. Farhadi werkt binnen het systeem, dus openlijk kritisch is het nergens, maar de goede verstaander ziet hoe het centrale drama en de onmogelijke positie waarin Elly en vooral Sepideh zich gedwongen zien, direct voortkomen uit het patriarchale en onderdrukkende regime in het land.