4 maanden, 3 weken en 2 dagen

In 4 maanden, 3 weken en 2 dagen is de spanning om te snijden; telkens beeld je je de verschrikkelijkste scenario’s in en net als je opgelucht vaststelt dat het enigszins meevalt, sijpelt de verpletterende werkelijkheid binnen.

Een paar jaar terug hing tijdens de Berlinale de stad vol met posters waarop stond ‘Wish I could edit life as well’. Controle over de vertelde tijd leek een gelukzalig idee. Maar de films waarna je het liefst een week geen film meer wilt zien, die als eczeem ongewild de kop op steken, films die in je hoofd jeuken, die films maken helemaal geen misbruik van hun macht over de tijd. Die springen niet een maand vooruit om even makkelijk dertig jaar terug in de tijd te gaan; geen freeze frames omdat het toch nooit beter wordt dan dat ene volmaakte moment. 4 maanden, 3 weken en 2 dagen — een studente probeert zich ten tijde van Ceaușescu te laten aborteren terwijl dit streng verboden is — is zo’n film waarin tijd een onverdraaglijke eenheid vormt.

Regisseur Cristian Mungiu is niet de enige Roemeen die geen ontsnappingsmogelijkheden biedt. Cristi Puiu deed de titel van The Death of Mr. Lazarescu (2005) eer aan door vast te leggen hoe er in Boekarest een nacht geleurd wordt van ziekenhuis naar ziekenhuis met de alcoholistische Lazarescu om onvermijdelijk te eindigen met zijn levenloze lichaam. In 12:08 East of Bucharest (2006) is het voor de personages een verzoeking, maar voor de toeschouwer een genot om de televisie-uitzending uit te zitten waarin zij schitteren als proleten die beweren de aard van de Roemeense revolutie van ’89 te kennen. Wellicht loopt er op de lokale filmacademie een goeroe rond die hen deze meesterzet heeft ingefluisterd en is deze compacte chronologie daardoor de impliciete consensus geworden van een gevleugelde generatie die iets te vertellen heeft.

Groezelige hotellobby’s
Associaties met roemruchte filmgolven genoeg, hier moet het gaan over de Gouden Palm-winnaar 4 maanden, 3 weken en 2 dagen zelf. Cristian Mungiu doet verslag van de abortus die Gabita illegaal in een hotelkamer laat uitvoeren en volgt daarvoor haar kamergenote Otilia, die zich geroepen voelt de helpende hand te bieden. De spanning is groot; telkens laat de regisseur zijn publiek zich de verschrikkelijkste scenario’s inbeelden en net als je opgelucht vaststelt dat het enigszins meevalt, sijpelt de verpletterende werkelijkheid binnen. Een totalitair lot zoals Lars von Trier zijn hoofdpersoon oplegt in Dancer in the Dark (2000) is in vergelijking misplaatst theatraal; nee, het allesomvattende leed in 4 maanden kruipt in de hoofden van de twee vrouwen.

Groezelige hotellobby’s, tl-verlichting in badkamers, betonnen trappenhuizen: alles komt bij Mungiu ongefilterd voorbij. In een ondefinieerbaar grijs jaargetij volgt een handheld-camera Otilia. 4 maanden is als Béla Tarrs Werckmeister hármóniak (2000) zonder steadycam.

In sobere, uiterst effectieve scènes maken Otilia en de toeschouwer zich zorgen. Zit je daar aan tafel bij je schoonouders op een verjaardag, met vijftigers die afgeven op jouw generatie, een schoonmoeder die je van alles opdringt en een vriendje die wel z’n best doet, maar je eigenlijk niet begrijpt. De woorden gaan langs Otilia heen, ze denkt enkel aan Gabita die nog altijd in die hotelkamer is. Als toeschouwer ben je gestopt de ondertiteling te lezen. Was het maar morgen, dan was dit allemaal voorbij.