25th Hour

De boze New-Yorkse filmer Spike Lee richt in 25th Hour zijn camera op Ground Zero en onderzoekt waar Amerika na 11 september moreel staat.

Samen met Gangs of New York van Martin Scorsese vormt 25th Hour, de nieuwe film van Scorsese’s stadsgenoot Spike Lee, een interessant tweeluik. Waar Scorsese New York in strijd en (religieuze) onverdraagzaamheid in zijn slotbeeld laat transformeren van midden-negentiende-eeuwse modder in een trotste skyline waarin de Twin Towers nog parmantig prijken, maakt Lee de balans op van het New York en de Verenigde Staten na 11 september. Op het eerste gezicht lijkt het verhaal nogal vergezocht: Lee probeert om een doodgewoon misdaadverhaal over de laatste vrije 24 uur van drugsdealer Monty (Edward Norton) expliciet te situeren rondom Ground Zero. De uit 2001 daterende roman van David Benioff, die ook zelf het scenario voor de film schreef, is een psychologische analyse van klassieke thema’s als schuld en boete, vertrouwen en vergeving. De lengte van de film, ruim twee uur, en de tamelijk geïsoleerde beelden van de hele smeltkroes aan New-Yorkers doen je afvragen hoe noodzakelijk het voor het verhaal is om het op deze manier te presenteren.

De film beleefde zijn Europese première tijdens het afgelopen Filmfestival Berlijn en daar vertelde Lee dat het voor hem als New-Yorker onmogelijk was om in zijn stad een film te draaien die zich geen rekenschap gaf van wat er in het laatste jaar in zijn stad is gebeurd. Daarmee doet hij zijn eigen filmische intuïtie echter onrecht.

Altaar
25th Hour is de eerste speelfilm die Europa bereikt waarin bouwput Ground Zero op een niet-documentaire manier getoond wordt. De twee enorme zoeklichten die in plaats van de Twin Towers de nachtlucht aftasten, zijn zichtbaar vanuit het appartement van Monty’s vriend Frank (Barry Pepper). Zijn vader (Brian Cox), die een onwelwillende aanleiding bleek voor Monty’s misdaadcarrière, is een Ierse caféhouder in wiens bar een altaartje voor de omgekomen brandweermannen is ingericht. In een lange tirade die Monty tegen zijn spiegelbeeld afsteekt, passeren alle mogelijke racistische en seksuele vooroordelen de revue. Totdat hij tot de conclusie komt dat hij niemand de schuld kan geven voor zijn eigen daden. Niet zijn vader en niet Osama bin Laden.

Spike Lee heeft in al zijn films de neiging om politieke standbeelden te stereotyperen en haalt daarmee op een soms ergerlijke, soms onhandige en in dit geval bijna vertederende manier zijn eigen boodschap onderuit. Dat 25th Hour laat zien hoe Amerika op zichzelf wordt teruggeworpen is geen wereldschokkende conclusie.

Interessanter is het 25ste uur dat hij aan Monty’s laatste etmaal als vrij man toevoegt. Hierin maakt zijn hoofdpersoon een droomachtige reis naar het hart van de Amerikaanse mythe. Hij reist naar het westen en wordt geconfronteerd met de rol die de Amerikaanse man als held, als redder, als vader, als ontdekkingsreiziger traditioneel geacht wordt op zich te nemen. Ook als dat betekent dat je daar je morele overtuigingen voor moet compromiteren.

De mannelijke hoofdpersonen in 25th Hour worden vaak in spiegels gefilmd. Het zijn krachtige en verwarrende beelden die de werkelijkheid verdelen en uiteenslaan.