20th Century Women

Iemand laten opgroeien

Een moeder en zoon proberen elkaar uit liefde iets te geven wat de ander niet wil hebben en verlangen iets wat ze niet kunnen krijgen. 20th Century Women legt akelig mooi de vinger op een al te menselijke zere plek.

Wanneer de vijftienjarige Jamie zijn 55-jarige moeder vraagt of ze gelukkig is – of althans zo gelukkig als ze had gedacht te worden, toen ze zo oud was als hij – lijkt ze dat een idiote vraag te vinden. Op alwetende toon antwoordt ze: "Vragen over geluk zijn een fantastische shortcut naar depressie."

Ook op andere momenten waarop haar zoon als het ware even aanklopt, reageert ze overvallen, defensief, niet bereid zich zomaar prijs te geven.

Deze Dorothea (Annette Bening) is een wat oudere, alleenstaande moeder. Liefdevol, onafhankelijk, geestig en intelligent. Iemand die goed kan observeren en die genadeloos eerlijk tegen anderen is, maar niet altijd tegen zichzelf. Kettingrokend (ze begon met roken "toen het nog gezond was") en altijd met kat in de buurt houdt ze zich kranig terwijl ze doet alsof ze niemand – althans geen geliefde – nodig heeft. Maar voor haar zoon Jamie vreest ze dat zij alleen niet genoeg is. Het vergt een dorp om een kind op te voeden, zoals het oude spreekwoord luidt; in het Santa Barbara van 1979 hoopt Dorothea aan een kleine woongroep misschien wel genoeg te hebben. Ze vraagt een paar jongere en vooral modernere vrouwen om haar te helpen haar puberende zoon op het leven voor te bereiden, te weten huurster Abbie (Greta Gerwig) en Jamie’s schoolvriendin Julie (Elle Fanning), een mooie zeventienjarige die helaas alleen maar vreselijk goed bevriend met hem wil zijn.

Tijdgeest
Als rechtgeaarde pientere puber heeft Jamie het allemaal haarfijn door en zit hij daar niet op te wachten. Compensatie voor het vadertekort heeft hij niet nodig. Klaar voor het leven is hij al, vindt hij, het moet alleen nog geleefd worden. Dat zijn oude moeder de tijdgeest niet meer zo goed begrijpt, van vrije liefde tot radicaal feminisme en punk (als ze The Raincoats hoort, vraagt ze: "Kunnen dingen niet gewoon mooi zijn?"), vindt hij ook niet zo erg. "Ze stamt nog uit de Grote Depressie", zegt hij tegen Julie. Liever zou hij willen dat z’n moeder zijn nieuwsgierige vragen beantwoordde en hem serieuzer nam. Maar Dorothea spreekt hem nog altijd veelbetekenend aan met "kid".

Gelukkig heeft hij veel aan die extra vrouwen om hem heen. Abbie leert hem de wereld van uitgaan, dansen en feministische literatuur kennen, Julie speelt nuttige psychologische lessen door en vertelt over haar seksavonturen, al zou hij veel liever zelf met haar naar bed gaan. Alle drie de vrouwen vertellen hem wat ze denken dat mannen zijn, of zouden moeten zijn. "Ik ben niet alle mannen", verdedigt hij zich. "Nou… ja en nee", zegt zijn moeder. Terwijl ze Jamie helpen groot te worden, is duidelijk dat deze sterke vrouwen uit verschillende generaties zich vooral ook zelf groot houden, dat ze meer dan genoeg te strijden hebben – met zichzelf, vrouw zijn en het leven.

Hommage
Net als Mills’ eerdere film Beginners (2010), die over zijn vader ging, is dit een autobiografische film – in feite niets minder dan een hommage aan zijn moeder, die majestueus wordt gespeeld door Annette Bening. Maar ook de puberende Jamie (Lucas Jade Zumann) is een prachtig personage, iemand die alles wat de wereld aanreikt gretig opslokt en die niet bang is om moeilijke vragen te stellen, om zijn haar te blonderen, om er voor een ander te zijn, om iemand desnoods de liefde te verklaren.

Mike Mills maakte met 20th Century Women een diep ontroerende en grappige film, over het verstrijken van de tijd die je met elkaar hebt, over hoe je wordt gevormd door de wereld waarin je leeft, over de late jaren zeventig waarin de film zich afspeelt, over de complexiteit van mensen en hoe we elkaar nodig hebben – en elkaar nooit helemaal kunnen begrijpen. Dat de film zo’n cadeau is maakt het makkelijk om de flauwe grappen en mindere scènes meteen te vergeven en te vergeten. Want wat aankomt en beklijft is een haast tastbare tederheid en weemoed.