Webfilm: Cactus River

Apichatpong Weerasethakul gunt het internet opnieuw een wereldpremière. Cactus River is een radicale en hallucinerende bespiegeling op de filmtaal, waarin de Thaise boeddhist-filmer zich afvraagt of het tijd wordt om zichzelf als filmmaker te reïncarneren.

Apichatpong Weerasethakul treedt graag buiten de gebaande paden. Ook in de distributie van zijn films. Waar veel Cannes-lievelingen zweren bij het bioscoopcircuit, zette de Thaise Gouden Palm-winnaar zijn laatste film Mekong Hotel daags na de première gewoon op MUBI. Samen met het speciaal voor het vod-kanaal gedraaide, hyperexperimentele Ashes.

Een half jaar later flikt Weerasethakul het kunstje opnieuw. Cactus River (Khong Lang Sam) staat exclusief op het online kanaal van Walker Art Center, een Amerikaans museum voor moderne kunst. Het bewijst: gerenommeerde filmmakers en vooraanstaande kunstinstituten beginnen het web serieus te nemen.

Want Cactus River mag een tussendoortje zijn, dat maakt de film er niet minder kenmerkend op. Weerasethakul komt weer met een volstrekt vrije, open bespiegeling, dit keer op de filmtaal zelf. Of beter: op hoe cinema, net als elementaire deeltjes, zichzelf steeds opnieuw weet te scheppen.

Weerasethakul creëert, net als in Ashes, een scherp contrast tussen antiek en modern. Het zwart-wit en de krakende geluidsband roepen meteen de zwijgende film in herinnering, maar de beelden zijn ook metalig, haarscherp en overduidelijk digitaal — en daarmee weer helemaal 21ste eeuw. Ook schiet de film voortdurend heen en weer tussen verstilde slow motion en overstuurde fast forward. Een directe reflectie op de verschillende bewegingsnelheden van film.

Cactus River is een onderzoek naar het medium, maar nadrukkelijk ook een zelfonderzoek. Al weet je dat pas als je de handleiding hebt gelezen, waarmee Weerasethakul ook deze webfilm vergezeld laat gaan. De tekst is even goed synopsis als anekdote en poëtisch essay. Weerasethakul beschrijft beeldend hoe hij de zomer doorbracht aan de Mekong River, de locatie waar hij meerdere films opnam. De actrice bij wie hij verbleef, Jenjira Pongpas uit Syndromes and a Century en Uncle Boonmee Who Can Recall His Past Lives, trouwde met een Amerikaanse soldaat en veranderde haar naam in Nach. Maar niet alleen haar, ook het gebied hangt een identiteitsverandering boven het hoofd. De rivier dreigt, door dammen stroomopwaarts, te veranderen in een soort woestijn. Vandaar die titel: Cactus River.

Weerasethakul speurt naar de band die hij nog heeft met Pongpas en Mekong. En vooral: naar de gevolgen van alle (nakende) veranderingen voor zijn films. Vandaar ook de bijna hallucinerende transformaties die de film zelf doormaakt. Weerasethakul suggereert dat hij het wiel als filmmaker misschien opnieuw moet uitvinden. Dat is geen reden tot angst, het vormt eerder het wezen van zijn bestaan. Wedergeboorte, reïncarnatie, van de ene zijnstaat in de andere: het zijn de middelpuntvliedende krachten van Weerasethakuls films, die zich onderscheiden door hun open mindset.

Niels Bakker