‘De verloren liefdes van oude mensen’

De laatste Telefilm van 2013 is Nooit te oud van Pollo de Pimentel. Tegen de achtergrond van de bezuinigingen op ouderenzorg neemt Aart Staartjes het voortouw bij een opstand in een bejaardentehuis. De Pimentel: "We wilden iets doen met de oude acteurs, de helden van vroeger."

Tehuizen met meer dan vijfhonderd of duizend bejaarden gingen regisseur Pollo de Pimentel te ver. Zijn tragikomedie Nooit te oud is een aanklacht tegen het wegruimen van senioren: "Die grootschaligheid is dodelijk. Het zijn ambtelijke opbergplekken. Het idee daarachter klopt al niet: die mensen wordt alles afgenomen. Ze moeten zoveel mogelijk zelf blijven doen. Zo behouden ze hun waardigheid." Dat de tehuizen afgeschaft zullen worden en ouderen langer thuis blijven wonen, vindt De Pimentel geen slechte ontwikkeling: "Ik ben daar niet tegen, dat ze meer voor zichzelf en door familie en bekenden verzorgd moeten worden. Dat is best logisch, als hun omgeving daar nog de tijd voor wil nemen."

De hoofdpersoon van Nooit te oud is Aart Staartjes als de licht dementerende Marius Koolman. Marius is seksistisch en heeft een moeilijke relatie met zijn zoon, maar brengt wel leven in de brouwerij. Hij neemt de leiding bij de bezetting van zijn afdeling: "We hebben jarenlang voor onze oude dag gewerkt en die laten we niet door jullie in een nachtmerrie veranderen." De politieke kant van zijn film vindt De Pimentel vanzelfsprekend: "Die verantwoordelijkheid hoort bij het maken van een Telefilm. Dan kan het niet alleen amusement zijn. Je hoort maatschappelijke thema’s aan de kaak te stellen. Ik vind echter niet dat dit alleen een pamflet is. Het is een avonturenverhaal, met daaronder gevoelige, persoonlijke verhalen."

Senex emancipatus
Niet alleen in Nooit te oud is er een opstand bezig; ook in het internationale filmlandschap lijkt er een emancipatiegolf gaande. Volcano (Rúnar Rúnarsson, 2011) en Amour (Michael Haneke, 2012) tonen de luiers die erbij horen als je getroffen wordt door een beroerte. Hope Springs (David Frankel, 2012), Another Year (Mike Leigh, 2011) en Gianni e le donne (Gianni Di Gregorio, 2011) stellen scherp op het leven als (bijna) gepensioneerde. In Pranzo di Ferragosto (2008, ook van Di Gregorio) zien we hoe Valeria De Franciscis — op haar drieënnegentigste debuterend als actrice — samen met haar stokoude vriendinnen het huis van haar zoon overneemt.

In die films zijn oude mensen niet per definitie vader of oma. De Pimentel: "Dat is wat dit project zo leuk maakte. De acteurs waren blij dat ze geen ondersteunende rollen hadden. Dit keer gaat het over hun verloren liefdes." De regisseur vond het überhaupt fijn om met mensen van de oude stempel te werken. "Ze nemen alles aan en zijn heel goed voorbereid. Ze hebben nagedacht over hun rol en nemen er de verantwoordelijkheid voor. Dat hoort bij het oude vakmanschap."

De Pimentel paste op de ouderdom niet te romantiseren. Als de bejaarden een zwemdagje hebben afgedwongen zien we oude lijven en Frits Lambrechts gaat zelfs eventjes naakt. "Dat hoort erbij; hier gaat het juist over. Je kunt die lichamen makkelijk met make-up twintig jaar jonger maken, maar we wilden geen Hollywoodinterpretatie geven. Dit geeft een ontwapenende eerlijkheid."

Laura van Zuylen

Nooit te oud wordt 27 april om 20:20 uitgezonden op Nederland 2.