Xavier Dolan over LES AMOURS IMAGINAIRES

In j’ai tué ma mère (‘ik heb mijn moeder gedood’) rekende de jonge filmmaker en acteur Xavier Dolan af met zijn moeder. In les amours imaginaires voert hij strijd met de liefde. We spraken Dolan in mei 2010 op een zonnig strand in Cannes.

Zo lang Xavier Dolan (1988) de 23 niet gepasseerd is, zal niemand nalaten zijn leeftijd te noemen — hij is pas 21 jaar oud — en dat is ook niet verwonderlijk. De Canadees heeft twee eigenzinnige speelfilms op z’n naam, reisde daarmee al de hele wereld over en kreeg staande ovaties voor zijn debuut en opnieuw voor les amours imaginaires. Een indrukwekkende prestatie die doet denken aan die andere gevierde Canadese filmmaker, Atom Egoyan, die in 1977 op zeventienjarige leeftijd het 240 minuten durende lust of a eunuch regisseerde.
Dolan maakte twee hyperpersoonlijke films over de strijd van het ego met de wereld en nam in beide films een hoofdrol op zich. In les amours imaginaires raakt de vriendschap tussen Francis (Dolan) en Marie (Monia Chokri) bekneld door de verschijning van de Adonisfiguur Nicolas (Niels Schneider) waar ze allebei meteen verliefd op worden zonder dat ze dat aan de ander willen laten merken. Hier en daar wordt geklaagd dat de strak gestileerde en lyrisch-romantische film de breedte en diepte van zijn voorganger mist maar dat is een vergissing. Het noodzakelijke conflict van de liefde draait nou eenmaal om andere emoties dan het noodzakelijke conflict van j’ai tué ma mère om je los te maken van je voorgangers.

Waren er al niet genoeg films over de liefde? Ik moest mijn eigen verhaal maken. Ik ben nog jong en dit is het leven dat ik leid.

U gaf Nicolas het aura van een icoon. Hij lijkt nauwelijks over dezelfde aarde als wij te lopen. Waarom zo geïdealiseerd? Omdat ik wilde laten zien hoe universeel dat personage is. Nicolas leeft door de ogen van anderen. Hij bestaat niet anders dan in de perceptie van anderen. Die hem niet waarderen voor wie hij is maar voor wat hij oproept. Mensen houden niet van hem maar houden van het idee om van hem te houden. Anderzijds is Nicolas zelf een player, hij leeft voor de erkenning en waardering en bewondering in de ogen van anderen. Hij wil dat er van hem gehouden wordt maar zelf is hij niet in staat van iemand te houden.

Toen ik Nicolas voor het eerst zag, moest ik meteen aan de Franse acteur Louis Garrel denken. Later in de film duikt die plotseling op. Humor? De bevestiging van wat iedereen al denkt is best grappig, vind ik.

En het benadrukt de universaliteit van Nicolas. Precies. Hij blijkt slechts een proefstuk te zijn, een monster, een prototype.

U hebt de kleding van de personages en zelfs de presskitt van de film zelf ontworpen. Bent u een control freak? Ja. Control. Ja. Freak. Soms allebei tegelijk. Omdat ik weet wat ik wil en omdat ik geen zin heb om daarover te ruziën met anderen. Of compromissen over te sluiten. Ik sta open voor andere ideeën en voor kritiek en alles… maar ik wil mijn eigen ideeën niet opgeven. Daarom ben ik gaan regisseren. Ik schreef het scenario voor j’ai tué ma mère toen ik zestien was en realiseerde me dat ik zelf de hoofdrol moest spelen omdat het dan precies zou gebeuren zoals ik het in gedachten had gehad. Maar een andere regisseur zou misschien een andere acteur willen hebben. Dus moest ik het ook zelf regisseren.

De film is een stemmingsstuk geworden door z’n strakke stilering, de kleuren, de slow-motion, de sobere, klassieke vormen. Het refrein van Dalida’s ‘Bang Bang’ wordt zo sterk ingezet dat het de versie van Tarantino’s kill bill naar de achtergrond drukt. Alles om de speelse, dwarse, geïsoleerde stemming van de personages te verbeelden. Het is een voorrecht van de cinema om deze vormen te kunnen gebruiken. Ik veer op bij de kans om een verhaal zo vorm te geven, om mijn eigen wereld te ontwerpen en emoties zo over te brengen. Dat is ook een reden om met film te werken want in het echte leven en in de grafische kunsten kan dat allemaal niet. Alleen in de bewegingskunsten. I really love this. De kans krijgen om tijd te vertragen, nadruk op details te leggen en belangrijke momenten vast te houden.
Ik heb ook voor deze vorm gekozen omdat ik twee misfits, twee weirdos wilde laten zien. Ze praten en gedragen zich anders dan de meeste van ons. Door die twee in dit liefdesavontuur te plaatsen, wilde ik juist benadrukken hoe vaak het ieder van ons kan overkomen.

Is dit niet vooral een adolescentenliefde? Om verliefd worden met zo’n toewijding? Verliezen mensen als ze ouder worden niet de kunst om zo… …dom te zijn?
…verliefd te worden. Nee. Dat klopt niet. Tenzij natuurlijk Racine, Proust, Stendhal en Sand abnormaal waren. Zij raakten die kunst niet kwijt toen ze ouder werden. Ik wil zelfs beweren dat die groeit en evolueert. Op de een of andere manier dan. Want tijd helpt mensen niet echt om wijzer te worden. We maken keer op keer dezelfde fouten. De meeste van mijn vrienden zijn voorbij de veertig en ze zitten allemaal nog steeds met dezelfde liefdesproblemen als ik.

Daar zit schoonheid in. In die herhaling. Precies. We beleven hetzelfde verhaal al eeuwenlang steeds opnieuw. Al die tijd en kansen om wijzer te worden. En toch, niets. Vooruitgang zit in andere dingen. Nucleaire technologie. Robots. Ruimteschepen. Het menselijk hart is een roerloos en onbegrepen orgaan.

En het mooiste wat we hebben. Ja.

Ik moest aan Derek Jarman denken toen ik zag hoe u lichamen in beeld brengt. Die ken ik niet. Ik ben nog jong. Ik moet nog veel inhalen.

Voor de film is het uiterlijk van Nicolas cruciaal. Begon u te schrijven met hem in gedachten? Zijn schoonheid doet het allemaal. Daar hoefde ik niks aan te veranderen. Ik had stront op z’n gezicht kunnen smeren en hij was nog zo schitterend als de zon geweest. Niels ziet er in werkelijkheid precies zo uit. Ik hoefde alleen de camera aan te zetten. Maar inderdaad, ik kende iedereen al voordat ik begon te schrijven. Alle acteurs zijn vrienden van me en de casting was dus al rond voordat ik aan het scenario begon. Ik was net met Monia en Niels op vakantie geweest naar de Verenigde Staten en door dit project konden we weer bij elkaar komen.

De losse interviews die door de film heen zitten zijn ook fictief? Ja, het zijn wel echt allemaal mijn vrienden die die rollen spelen maar alle verhalen zijn door mij geschreven. Het zijn geen documentaireverslagen.
…..Gaaaaaaaap.

Het is tijd dat we ophouden. Ik wilde niet onbeleefd zijn.
Nee, het is goed.

Ronald Rovers