Laurent Cantet over Foxfire

Na het daverende succes van Entre les murs nam Laurent Cantet vier jaar om Foxfire te maken. Niet in Frankrijk en in het Engels deze keer. ‘Dat is zo mooi aan niet-professionele acteurs, je moet roeien met de riemen die je hebt.’

Door Boyd van Hoeij

Zelfs na zijn Gouden Palm-winnaar Entre les murs, waarin een schoolklas een miniatuurversie van de Franse samenleving bleek te zijn, is regisseur Laurent Cantet nog lang niet uitgekeken op jongeren die worstelen met hun plaats in de maatschappij. Hij verfilmde de roman Foxfire van Joyce Carol Oates, over een groep meisjes die in 1953 in een klein stadje te midden van een door mannen beheerste, streng anticommunistische cultuur een geheime bende oprichten.

Wat sprak u aan in de roman? "Ik ben een grote fan van de boeken van Oates maar vooral van de manier waarop ze de puberteit beschrijft. Vaak wordt de moeilijke transformatie van kind naar volwassene als een soort mythische tocht beschreven terwijl het mij eerder om kleine maar échte details gaat die minstens zo belangrijk zijn. Bij Oates is er niet alleen veel agressie en hartenleed maar ook verveling en onderdrukking. De puberteit is absoluut niet geïdealiseerd, iets wat ook nog eens op de loer ligt omdat ik zelf ook nostalgisch kan zijn over mijn jeugd, maar Oates is dat juist helemaal niet."

Jongeren staan net als in Entre les murs wederom centraal maar er zijn toch vooral veel nieuwe elementen: Foxfire is helemaal in het Engels en in het buitenland opgenomen, en heeft alleen maar vrouwelijke hoofdrolspelers. Een buitenbeentje in uw filmografie? "Ik besefte dat dit project die indruk zou kunnen geven. Maar als we op puur thematisch niveau naar de film kijken, ligt Foxfire duidelijk in het verlengde van mijn andere films. Hoe kan een ideaal zich meten met de realiteit en welke plaats heeft een individu in het systeem? Dat zijn interessante kwesties die vaak terugkomen in mijn werk. Qua vorm wijkt de film wel af. Het feit dat de film in het Engels en in het buitenland gedraaid is, speelt zeker mee, maar dat kwam gedeeltelijk ook bij het maken van Vers le sud al aan bod."

Was het meteen duidelijk dat de film de oorspronkelijke setting, in upstate New York, moest respecteren? "Ik moet eerlijk zeggen dat ik wel geprobeerd heb om het verhaal naar Frankrijk te verplaatsen maar het werd al gauw duidelijk dat dat onmogelijk was. Ik zag mezelf gewoon geen Franse versie van dit verhaal maken omdat het boek een hele rits iconografische beelden, plaatsen en situaties oproept die alleen maar in Amerika kunnen bestaan. En er is ook een verhaaltechnisch probleem omdat het verhaal heel sterk op anticommunistische gevoelens leunt en die zijn in Europa niet zo heftig geweest als in de Verenigde Staten in de jaren vijftig."

In hoeverre heeft u het verhaal aan moeten passen? "Vaak gebeurde dat door de casting en het personage Legs is een goed voorbeeld daarvan. In de roman en de eerste versie van mijn scenario was zij iemand die het voor haar charisma vooral moest hebben van het feit dat ze iedereen altijd voor was en meer energie heeft dan de anderen. Daar is in de uiteindelijke film nog wel iets van overgebleven maar Raven, die Legs speelt, heeft van haar personage iemand gemaakt die ook heel duidelijk een innerlijk gevoelsleven heeft en die niet helemaal in de groep past. Dat was interessant omdat Legs daardoor enigmatischer werd."

Wat is het voordeel van het regisseren van niet-professionele acteurs? "In plaats van op een traditionele manier te regisseren en bijvoorbeeld Raven zo veel mogelijk naar Legs om te buigen, heb ik precies het omgekeerde gedaan. Dat is zo mooi aan het werken met niet-professionele acteurs, je moet roeien met de riemen die je hebt, de acteurs hebben geen aangeleerde techniek en in de nauwe ruimte van hun mogelijkheden moet je dan proberen iets bruikbaars te vinden. De meeste meiden in Foxfire hadden wel een beetje theaterervaring dus waren ze niet zo onvoorbereid als de leerlingen uit Entre les murs, maar ze hadden zeker niet al de krukken die een professionele actrice kan gebruiken om een zo breed mogelijk palet aan gevoelens te spelen."