Hollandse Nieuwe 2025: Tim Oliehoek over De ballonvaarder

In de reeks Hollandse Nieuwe beantwoorden makers van wie een film of serie op de komenden editie van het Nederlands Film Festival in première gaan elk dezelfde vijf vragen.

1. Waar gaat je film over? “De ballonvaarder gaat over sierkippenhouder Gaby, gespeeld door Sallie Harmsen, die op een boerderij woont met de drukke zevenjarige jongen Kuif, haar gehandicapte, ietwat norse moeder Mientje en een depressieve haan. Haar leven staat in één klap op zijn kop wanneer een ballonvaarder op haar land neerstort, een knappe Belg die alles op scherp zet. Gaby stopt heel veel dingen weg. Ze creëert haar eigen werkelijkheid: haar zoontje groeit op zonder vader, waarna ze een fantasievader voor het jongetje heeft bedacht. En dat werkt voor haar, maar het is natuurlijk ook een leugen waarin ze leeft. Ze duwt alles wat dichtbij komt van haar af.
“De film gaat over je vleugels spreiden – wanneer ga je jezelf ontwikkelen, wanneer kies je voor jezelf? En blijf je waar je bent opgegroeid? Gaby en de ballonvaarder hebben beiden een onverwerkt verleden en door hun ontmoeting – het schuurt wel tussen die twee – ontstaat er ook toenadering en een mogelijkheid tot verwerking van dat verleden.”

2. Waarom wilde je deze film maken? “Producent Elbe Stevens stuurde me een treatment van schrijver Benny Lindelauf. Wat me daarin erg aantrok is dat het zich bijna allemaal af op één locatie afspeelt met een handjevol acteurs: Sallie Harmsen, Pieter Embrechts, Frieda Pittoors. Ik vind het knap hoe Benny die personages heeft samengebracht en alles een ziel geeft. Omdat hij niet uit de filmwereld komt, voelde het script niet als een blauwdruk, maar juist erg verfrissend. De hele setting is een soort opgetilde werkelijkheid: het is realisme, een beetje rauw, maar net larger than life.
“Als ik zwetende oksels krijg bij het lezen van het script dan klopt het, dan wil ik het juist doen. Ik vind het heel leuk om in een onbekend maakproces te duiken, doen wat ik nog nooit eerder heb gedaan. Ik ben begonnen met, zoals ik het altijd noem, ‘tieten schieten helikopters’, zoals in Vet hard. Ik vind dat nog steeds heerlijk, maar het moet nu wel ergens over gaan.”

3. Ooit maak ik nog eens… “Er zijn wel dingen in mijn eigen leven waarvan ik denk: interessant om daar iets mee te doen. Mijn moeder is bijvoorbeeld heel jong overleden aan ALS, een ziekte die nu heel bekend is, maar toen niet. Ik zou daar wel een hele mooie film over willen maken. Zonder het allemaal heel zwaar aan te pakken, omdat dat vaak afstoot. Ik zou zoiets niet alleen maar voor mezelf maken. Ik wil de kijker pakken met herkenbare gebeurtenissen, door luchtig te beginnen en daarna een kantelpunt te creëren. Ik hou van grote contrasten in emoties, maar geloof ook heel erg in doseren. Iets heel dramatisch kunnen mensen niet honderd minuten volhouden. Als je dat doseert door ze even te laten lachen, dan is er weer ruimte voor drama.
“Zo ook in mijn nieuwe dramaserie Rust en vreugd, met Annet Malherbe als een vrouw in de rouw op een volkstuintjescomplex, waar van alles aan de hand is met regeltjes en toestanden en slakkenbeleid en zo. Die hele minimaatschappij schudt ze door elkaar. Daar zie je dus ook een combinatie van de lach en het drama.
“Mijn droomproject verschuift elke keer. Ik heb vorige maand te horen gekregen dat mijn project Koning van de Wallen doorgaat, dat ga ik volgend jaar draaien, een grote serie, zes afleveringen over de seksuele revolutie in Amsterdam en met name op de Wallen, vanuit het perspectief van Maurits de Vries alias Zwarte Joop, een bestaande, markante figuur in Amsterdam.”

4. Waaraan ontbreekt het in de Nederlandse film? “Waar ik een beetje verdrietig van word is het aanbod aan Nederlandse publieksfilms. Die volgen allemaal een blauwdruk, vaak in het romkomgenre. Ik heb niks tegen dat genre, maar ze lijken helaas wel allemaal op elkaar. Zoals Martin Scorsese altijd zei: ‘Be different.’ Dat durven we in Nederland niet zo. Omdat er natuurlijk ook een hoop geld bij komt kijken en iedereen het allemaal heel veilig wil houden en zeker wil weten dat er publiek naartoe gaat. Maar daardoor krijgen we ook een beetje voorspelbare cinema. In België hebben ze durf, daar heb je veel meer echte cinema, zoals Zillion, Close, De helaasheid der dingen. En daar gaan ook veel mensen naartoe. Hier zijn natuurlijk ook wel uitzonderingen, maar die worden dan toch niet meteen bekeken door een wat groter publiek. Wat ik nu vooral zie, is dat alles wordt berekend met statistieken. Alles is doordacht, waardoor een soort formulefilm wordt gemaakt. Maar film blijft natuurlijk een kunstvorm. Die kun je helemaal niet berekenen.
“Cinema in Nederland is nu meer te vinden op het kleine scherm dan op het witte doek. Daar zijn de grote budgetten en production value te vinden. Het Filmfonds heeft ons gedurende een lang traject begeleid bij de ontwikkeling van het scenario, maar uiteindelijk liep dat inhoudelijk dood. Toen De ballonvaarder niet van de grond leek te komen, belandden we bij Disney+, waar de film verrassend snel gerealiseerd kon worden.”

5. Wat was een bepalend filmmoment in je leven? “Een van de meest leerzame dingen ooit op de Filmacademie was dat ik ook enorm op mijn bek mocht gaan. In het derde jaar maakte ik een ontzettende misser op de set, waarbij alles fout ging. Daarna voelde ik me zo ellendig dat ik me terugtrok en dacht: ik moet iets anders gaan doen. Ik kreeg toen les van de Vlaamse regisseur Harry Kümel, en die zei: ‘Tim, ik begrijp hoe je je voelt, ga naar de mediatheek en ga alle Hitchcock-films kijken. Van zijn stille werk tot zijn laatste film.’ Ik weet nog dat het onmogelijk was om al die videobanden in mijn tas te proppen, want ik woonde toen nog bij mijn ouders in Stompwijk. Toen heb ik mezelf opgesloten en heb ik al die films zitten kijken. Dat vond ik echt waanzinnig! Hitchcock laat ons technieken zien die nu heel vanzelfsprekend zijn, maar die daar zijn ontstaan. Om die hele evolutie tot aan zijn laatste film te zien, was een gouden tip. Dat gaf me weer brandstof.”

De ballonvaarder is te zien op het Nederlands Film Festival (26 september t/m 3 oktober 2025) en is vanaf 3 oktober 2025 te zien op Disney+.

Rust en vreugd is te zien op NFF en wordt vanaf maart 2026 vertoond bij Omroep MAX.