Carlos Reygadas over Post tenebras lux

De duivel, dat ben jij

  • Datum 24-01-2013
  • Auteur
  • Deel dit artikel

Carlos Reygadas

Carlos Reygadas maakte met Post tenebras lux een beeldenstroom die laat zien wat er op een bepaald moment door iemands hoofd gaat. "Geweld is overal."

Door Ronald Rovers

Carlos Reygadas is een filmmaker die de boel op stelten kan zetten. De fellatioscène tussen de dikke Mexicaan en het slanke blanke meisje in Batalla en el cielo zorgde voor redelijk wat verontwaardiging, en de totale afwezigheid van fellatioscènes in het serene en zwijgzame Stellet licht voor zo mogelijk nog meer. Dat zal met Post tenebras lux niet anders zijn. Het is een verbluffende mix van realistische beelden en droombeelden, die afhankelijk van de kijker meer of minder met elkaar te maken lijken te hebben. Maar dat hebben ze wel degelijk. Waarom? Omdat het de wereld van één mens is. De wereld, namelijk, in z’n hoofd op een moment of een korte periode in de tijd, vertoond als een beeldenstroom met de suggestie van een verhaal. Veel boegeroep na de première in Cannes dus, maar — zoals die dingen gaan — ook applaus en hoewel het niet de beste film van het festival was, was het wel de interessantste.

Veel regisseurs denken dat een film een roman met plaatjes is. U denkt daar duidelijk anders over. Waar zou u film mee vergelijken? Carlos Reygadas: Met muziek. Als ik gedwongen zou worden een vergelijking te maken. Want het is een kunst op zichzelf. Maar het is tegelijk een kunstvorm die binnengevallen, veroverd is door theater en literatuur. Dus vaak is het film-theater, zoals Bresson al zei, of erger nog, geïllustreerde literatuur. Het mooie van cinema is juist dat het beelden en geluiden op dezelfde manier vangt als onze zintuigen dat doen. Voor onze oren en ogen is dat de realiteit.

U zegt dat het een persoonlijke film is. U filmde in het huis dat u zelf bouwde, uw kinderen zitten erin. Maar er is ook overal geweld te zien. Is dat uw fascinatie: hoe onze wereld doordrongen is van geweld? Het is geen fascinatie. Niet zoals Werner Herzog erover praat: over de natuur als iets wilds en gevaarlijks. Geweld is gewoon overal aanwezig. Niet alleen op het platteland met de dieren of bij hooligans. Ook hier in Cannes. Op de straten. In de bars. Tussen alle mensen. Voor mensen op het platteland die dichtbij dieren leven is geweld iets organisch. In de rest van de samenleving wordt het weggestopt. Ik weet zeker dat de scène waarin een hond geschopt wordt in Groot-Brittannië gecensureerd wordt. Want oh, die arme hond. Maar de koloniale Britse invasie van Irak, daar maakt niemand zich druk om.

Waarom deze opvallende vertelstijl? Het geen stijl. Het is een vorm. En het onderwerp dicteerde die vorm. De film gaat over het leven van een man, zo je wilt. Het leven van een man op een bepaald moment bestaat uit zijn gedachten, zijn voorstellingsvermogen, zijn herinneringen, zijn ideeën over de toekomst en z’n fantasieën. De film schakelt steeds heen en weer tussen die niveaus.

Er is een duidelijk verschil tussen de blanke persoon uit de stad, Juan, en de man van het platteland, El Siete. Ik woon op het platteland en ik denk niet dat er zo’n groot verschil is met mensen in de stad. Wat ertoe doet is dat we over twee werelden praten. Niet rijk en arm of stad en platteland. Maar de westerse mens tegenover de niet-westerse mens. Dat is wat een land als Mexico bepaalt. Een land dat is binnengevallen door het Westen. Een bezetting die eigenlijk nooit geëindigd is. Het hoofdpersonage, Juan, is een westerling, die denkt dat hij boven de anderen staat.

Dat is volgens u de definitie van een westerling? Nee. Maar. Nou ja, wel. Het paradigma van de westerse mens impliceert superioriteit. Laten we stellen dat de westerse geest tweehonderd jaar geleden intellectueel z’n hoogtepunt bereikte. Net voor de Franse Revolutie. Wat doet die westerse geest vervolgens? De rest van de wereld op z’n knieën dwingen en alles plunderen wat geplunderd kan worden. En als westerlingen de rest van de wereld niet lastigvallen dan maken ze elkaar af. Die westerse, usurpatische en niet-westerse visies op de wereld zijn constant met elkaar in gevecht. In een land als Mexico zie je dat. Daarom heerst er zoveel eenzaamheid en angst.

Waarom eigenlijk dat beeld van de duivel in de film? Omdat de film ook over dromen gaat en dromen gaan vaak over angst. Die duivel is een droombeeld. Het maakt niet uit wie de droom droomt. Juan, de moeder of de kinderen.
Mensen vragen me wie die duivel is. Weet je wat het echte antwoord is? Jij bent het, de kijker. Degene die de film beleeft.