Bahman Ghobadi over NO ONE KNOWS ABOUT PERSIAN CATS

"In principe is alle muziek verboden in Iran", zei filmmaker Bahman Ghobadi over zijn nieuwe film no one knows about persian cats. Maar dat wil niet zeggen dat hij er geen film over kon maken. Illegaal. Swingend.

De mooiste films ontstaan soms zomaar onbedoeld. Dat was in ieder geval zo met de nieuwe film van de Koerdische filmmaker Bahman Ghobadi, die we in Nederland kennen van films als a time for drunken horses en liederen uit het land van mijn moeder. Vorig jaar in Cannes vertelde hij na de première van no one knows about persian cats, dat hij eigenlijk in Teheran was om een ander filmproject van de grond te krijgen, maar dat hij wachtend en wachtend op goedkeuring van de censor geïntrigeerd raakte door de grote underground muziekscene. Zo was het plan voor een nieuwe film geboren. Het documentaireachtige no one knows about persian cats. Gefilmd met een kleine digitale camera, en zonder toestemming. Ghobadi: "Na mijn laatste film, half moon, kreeg ik van de Iraanse autoriteiten te horen dat ik moest ophouden met films in het Koerdisch te maken. Ze dachten dat ik een separatist was. Dus toen vatte ik het plan op om een film in Teheran te draaien, de stad waar ik al zeventien jaar woon. Maar dat project, voor een film die sixty seconds about us moest gaan heten, kwam niet van de grond. Rond diezelfde tijd leerde ik via een vriend, Babak Mirzakhani van de band Mirza, Negar Shaghaghi en Ashkan Koshanejad kennen, de uiteindelijke hoofdfiguren van persian cats. Zij vertelden me dat ze bezig waren om een uitreisvisum te regelen. En toen besloot ik een film over hen te maken. no one knows about persian cats is voor negentig procent documentair, maar ik heb er wel een verhaalstructuur voor bedacht. En Negar leeft nog."

Knipoog
Muziek speelt in alle films van Ghobadi een belangrijke rol. dus zo verwonderlijk is het niet dat nu juist deze film op zijn pad kwam. "Babak zei tegen me: ‘Als je geen films kunt maken, ga dan muziek, maken.’ Daar is de openingsscène van de film, waarin je me een plaat ziet opnemen, ook een knipoog naar, maar je zou ook kunnen zeggen dat al mijn films een vorm van muziek zijn. Inmiddels heb ik ook een cd opgenomen. Dus hij heeft wel zijn zin gekregen."
Via Babak Mirzakhani leerde Ghobadi uiteindelijk alle muzikanten uit de film kennen: "Het was een soort estafette, die kende die en die kende weer iemand anders. Je moet niet vergeten dat pop- en rockmuziek verboden zijn. Vrouwen mogen niet in het openbaar zingen, mannen en vrouwen mogen niet in dezelfde groep optreden. Voor Negar en Askhan die inmiddels in Londen wonen was dat ook de voornaamste reden om het land te willen verlaten. Ze zouden anders nooit met hun muziek naar buiten kunnen treden."
Natuurlijk is er een grote illegale muziekmarkt: "Maar heel veel muzikanten zijn zelfs bang om cd’s op te nemen of hun nummers via het internet te verspreiden, ze blijven in hun ondergrondse oefenruimte zitten en maken geweldige muziek die door bijna niemand wordt gehoord. De rapband Hickas is daarop een uitzondering. Die is heel actief, ook in het maken van videoclips. Hun zanger Fred Khoshtinat heeft veel invloed gehad op de film, tot en met de montage toe.
"Fred is heel uitgesproken. De regering heeft zijn paspoort ingenomen, zodat hij het land niet uit kan. Maar hij neemt geen blad voor de mond. Ik maak me soms wel zorgen over hem. De situatie in Iran is heel verknipt. In principe is alle muziek verboden. Rockbands zijn verboden. Maar ook religieuze muziek is verboden. De afbeelding van een instrument op televisie is verboden. Net als bij film zijn er heel ondoorzichtige censuurbepalingen waar je aan moet beantwoorden. Ik was doodsbang tijdens het draaien, niet eens voor mezelf, maar voor de musici. Mijn vriendin, de journaliste Roxana Saberi, die meeschreef aan het scenario, is opgepakt omdat ze een Amerikaanse spion zou zijn. Ze is pas heel kort voordat de film hier in Cannes in première zou gaan vrijgelaten. Ondanks al die druk zijn de meeste musici heel serene types. Ze drinken niet en gebruiken geen drugs. Door deze film heb ik iets van die kalmte overgenomen. Door de muziek ben ik dichter bij mezelf en bij God gekomen."

Dana Linssen