Cinekid MediaLab 2025

Hoe kan je zelf een tijdreiziger worden? Dat blijkt verrassend eenvoudig op het Cinekid MediaLab, de speeltuin voor alles wat verder gaat dan film.

Voor tijdreizen is geen futuristische machine nodig. Een klein conservenblikje is genoeg, blijkt in de Tijdcapsule workshop van Waag Futurelab, te zien op het Cinekid MediaLab. Belangrijker dan dat blikje is wat je daar in stopt – maar daarover later meer. Eerst even verder rondkijken.

Tijdreizen is dit jaar het hoofdthema van Cinekid, en als er één plek is waar jonge bezoekers fantastische dingen kunnen zien of ongewone ervaringen opdoen dan is het wel het MediaLab, een soort speelplaats (meestal digitaal) voor alles wat verder gaat dan gewoon film kijken. Van zelf knutselen of samenwerken met AI tot de nieuwste games en VR-belevenissen. Dus waarom ook niet reizen door de tijd?

Veel van de interactieve installaties op het MediaLab maken dit jaar gebruik van AI, en soms zou je dat op zichzelf al een kleine blik in de toekomst kunnen noemen. Bij de opvallende installatie Embrace Angels van Karen Lancel en Hermen Maat kan je bijvoorbeeld zien hoe twee stoer ogende maar voorzichtig bewegende robotarmen proberen te leren hoe je iemand moet omhelzen. Jouw rol is om ze het voorbeeld te geven. Ik ben heel benieuwd of die armen het aan het eind van de Cinekid-week al een beetje kunnen.

Embrace Angels is een project om te onderzoeken in hoeverre mens en machine een intieme verhouding zouden kunnen hebben. Maar of die robot ook echt het bijbehorende gevoel kan hebben? Daar twijfelen de makers toch aan.

Twintig jaar ouder
Een echte blik in de toekomst, of in ieder geval een verrassende fantasie daarover, krijgen kinderen wanneer ze voor de Japanse Transformirror gaan staan. Een groot en levendig digitaal scherm, waarop AI aan de slag gaat met het beeld van het kind dat ervoor staat. Dat ziet zichzelf in die AI-spiegel plotseling pakweg twintig jaar ouder, en in een door AI bedacht beroep. Ook al dreigt die AI soms een beetje op hol te slaan, het resultaat is toch heel intrigerend. Steeds veranderend maar ook opvallend levensecht. Ikzelf probeerde het ook even uit, maar omdat ik geen kind meer ben raakte de AI een beetje in de war. Ik zag mezelf niet ouder, maar wat jaartjes jonger. Prima! Even later was ik zelfs een vrouw geworden. Kan allemaal met AI.

Heel anders is de interactieve film Time Ripple, een van de twee winnaars van de Cinekid & Amarte Open Call voor nieuwe ideeën. Met Time Ripple laten makers Eva Heijnen, Dionne Cats en Keez Duyves je tweehonderd jaar vooruit of achteruit in de tijd springen. In 2225 zie je een jongen genaamd Hoop door een treurige kale wereld zwerven waar dieren alleen nog maar hologrammen zijn. Ik hoop dat de jonge kijkers weten wat een hologram is, maar dat terzijde. Wat is er met de wereld gebeurd?

Om dat uit te vinden ga je terug naar 1825, waar je een meisje met een kompas ontmoet, en in 2025 zie je een jongen met een smartphone. Hetzelfde kompas en mobieltje liggen ook echt voor je neus en kan je gewoon oppakken. Zo kan je ervoor zorgen dat het meisje of de jongen een belangrijke beslissing neemt die de toekomst heel anders maakt. Ik kon bijvoorbeeld het meisje in actie laten komen tegen het bouwen van een dam in de rivier, waardoor een grote ramp werd voorkomen. Na die spannende scène ontdek je dat het in 2225 een veel vrolijker wereld is geworden.

Voor de verschillende tijden en werelden combineerden de makers opnamen van echte acteurs met AI-gegenereerde beelden. Zo werd Time Ripple een simpele en toch beeldende manier om te laten zien hoe bepaalde keuzes grote gevolgen voor de toekomst kunnen hebben. Dit interactieve werkstuk meerdere malen spelen lijkt me een must om zo de verschillen te ontdekken.

Minpuntje: toen ik het op de openingsdag uitprobeerde wist ik eerst niet goed hoe ik dat meisje of die jongen een keuze kon laten maken. Inmiddels, zo begrijp ik, krijgen de spelers duidelijkere instructies.

Knutselen
Een speciale charme hebben wat mij betreft die activiteiten waarbij zelf knutselen met papier, viltstift en schaar de basis is voor de digitale magie. Zoals Bouw een tijdreis robot. Kinderen maken hun eigen kartonnen robot en laten die tot leven komen met een digitale chip, sensoren en een motor. Het thema tijdreizen lijkt er hier een beetje met de haren bijgesleept, maar het resultaat is heerlijk speels en op het moment dat ik in de buurt was, werd er heel druk gebruik van gemaakt.

Iets vergelijkbaars, maar dan voor de jongste bezoekers, is de workshop Animagie. Kinderen tekenen een fantasiefiguur uit andere tijden, zoals een ridder, een astronaut of een sprookjesfiguur. AI tovert dat vervolgens, samen met alle andere creaties, om tot een kleurrijk en vrolijk dansend animatietafereel.

Dat begrip ’tijdreizen’ blijkt dus nogal rekbaar, maar voor wie het onverwacht concreet wil beleven is het al veelbesproken en -geprezen Ancestors van Steye Hallema ideaal. De met hun eigen smartphone gewapende deelnemers vormen paren, zien op hun mobiel het kind dat ze gaan krijgen, waarna die kinderen weer paren vormen, kinderen krijgen enzovoorts. Intussen vertel je elkaar over je eigen leven en droom je samen over de wereld die je volgende generaties nalaat. Ik maakte dat vorig jaar een keer mee, wat een heel bijzondere ervaring was. Het verbaast me niets dat Hallema hiervoor een Gouden Kalf heeft gekregen.

Speciaal voor MediaLab maakte hij nu een kortere juniorversie, met wat meer doe-activiteiten en minder filosofische vragen. Het gaat hier niet verder dan achterkleinkinderen (zelf worden de jonge deelnemers dus overgrootouders), maar ze mogen elkaar wel degelijk iets vertellen over hun eigen ouders en grootouders. Zo voel je hoe je zelf en de generaties die na jou komen door de tijd reizen. Ik ben heel benieuwd wat de kinderen er van vinden.

AI-verhalen en VR-komedie
Weer heel iets anders is Bakkus de verhalenverslinder, de andere Open Call-winnaar, gemaakt door Hay Kranen en Nienke Huitenga-Broeren. Hier reizen kinderen niet zelf door de tijd, maar improviseren ze samen met een AI-stem allerlei verhalen die door verschillende tijdperken gaan. Zo kan het van start gaan in het oude Parijs maar ook in Japan.

Ik hoorde bijvoorbeeld hoe de grote AI-vertelstem een zekere Madame Croissant als hoofdpersoon verzint, en dan vraagt aan de zes jonge deelnemers: “Wat gebeurt er met de allerbeste croissant die madame voor zichzelf heeft gebakken?” “Opgegeten!”, roept een van de kinderen enthousiast. Waarna de AI weer bedenkt hoe het verder gaat en dan een nieuwe vraag stelt. Misschien iets meer een verhalenavontuur dan een tijdmachine, maar zeker nieuwsgierigmakend en iedere keer anders – zoals ook de echte geschiedenis onvoorspelbaar is. Dus op die manier toch een soort tijdavontuur.

In vergelijking hiermee is een VR-komedie als Waterspuwer Willem al bijna klassiek te noemen. Het aanstekelijk kibbelende duo dat ons in deze VR-animatiefilm laat zien hoe de tijden in achthonderd jaar veranderen, bestaat uit twee ornamenten in een achterafhoekje (“een bilspleet”, vindt het tweetal zelf) op het dak van een eeuwenoude kathedraal. Willem de Waterspuwer is altijd boos op iedereen en vindt dat de geschiedenis de verkeerde kant opgaat. Zijn maatje Fred is een eindeloos kletsende regenpijp met een optimistischer blik. Hij trakteert ons op veelzeggende flashbacks. De vermakelijke grappen zijn soms misschien wat hoog gegrepen voor de jongste kijkers, maar die hebben altijd nog genoeg te zien en te beleven in deze veranderende en bewegende wereld waarin je naar alle kanten rond kunt kijken. Ja, daar in de diepte op straat zie je zelfs klimaatdemonstranten. Zal het ze lukken om te voorkomen dat de oude kathedraal plaats moet maken voor een vervuilende energiecentrale?

Waterspuwer Willem heet oorspronkelijk Gargoyle Doyle en werd in samenwerking met Cinekid van Nederlandse stemmen voorzien. De originele VR-productie van de hand van Ethan Shaftel ging twee jaar geleden in première op het festival van Venetië. Na Cinekid zal Waterspuwer Willem ongetwijfeld nog vaker te zien zijn.

Oog in oog met vandaag
Ja, en dan zoals beloofd nog even die Tijdcapsule workshop. Ook al is het iets heel anders dan Ancestors, ergens doet het iets dat vergelijkbaar is: ook die tijdcapsule laat je even stilstaan bij de reis door de tijd die we allemaal maken.

Rond de tafel zie ik kinderen druk bezig met schrijven en tekenen om aan de hand van allerlei vragen een soort zelfportret te maken. Wat maakt je boos? Wat vind je geweldig? Waar droom je van? Enzovoorts. Samen met een paar unieke persoonlijke zaken, zoals een haar (DNA!), een vingerafdruk, een foto of iets anders, gaat dit in een soort conservenblikje dat vervolgens stevig wordt gesloten. Openen over tien jaar, door de maker zelf! Zodat je dan oog in oog komt te staan met wie je vandaag was.

Herinner je je die dag op het MediaLab dan weer?

---

Cinekid MediaLab | 18 t/m 24 oktober 2025 | Pathé Noord, Amsterdam | filmfestival Cinekid vindt nog t/m 26 oktober 2025 plaats op hoofdlocatie Pathé Noord en tientallen bioscopen door het land.