Berlinale 2022, blog 3

De jury van de 72e editie van de Berlinale ging voor veilig met Gouden Beer-winnaar Alcarras, een effectief, aandoenlijk, maar ook iets te schematisch sociaal-realistisch drama van de Spaanse regisseur Carla Simón.

De hoofdcompetitie van de Berlinale hinkt de afgelopen jaren eigenlijk op twee gedachten. Avontuurlijke, vooruitstrevende, experimentele of soms zelfs avant-gardistische films kunnen staan er naast ingetogen, sociaal-realistische drama’s. Grof gezegd: Cannes meets IFFR.

Ook de 72e editie van het festival had weer zo’n gespiegelde programmering, waarin minimalistische en vreemde films uit het oeuvre van Denis Côté en Hong Sangsoo zich scharen naast prestigieuzere en conventionelere arthouse-drama’s.

Die splitsing werd ook gereflecteerd in de keuzes van de jury — een veelzijdige groep onder auspiciën van blockbusterauteur M. Night Shyamalan en verder bestaand uit de Braziliaanse regisseur Karim Aïnouz, de Duitse filmmaker Anne Zohra Berrached, de Zimbabwese auteur Tsitsi Dangarembga, de Japanse regisseur Ryusuke Hamaguchi, de Deense actrice Connie Nielsen en de Tunesisch-Franse filmproducent Said Ben Saïd. Zo werd het behoorlijk excentrieke The Novelist’s Film (Soseolgaui Yeong-hwa) — zelfs voor Hong Sang-soo’s doen een extreem minimalistische film — met de Grote Juryprijs prijs bekroond en mocht Claire Denis rekenen op de Zilveren Beer voor Beste Regie voor haar behoorlijk experimentele lo-fi-drama Avec amour et acharnement.

Het zijn mooie winnaars die ook prettig contrasteren met de film die de Gouden Beer in de wacht mocht slepen: Alcarras van Carla Simón. De Spaanse regisseur won op de Berlinale van 2017 de Prijs voor Beste Debuutfilm met Estiu 1993 (Summer 1993), een zachtaardig drama over het leven op het Spaanse platteland, voornamelijk gericht op het zesjarige meisje Frida wiens moeder net is overleden. Met Alcarras diept Simón het plattelandsdrama uit door een grotere familie te volgen die aan het eind van de zomer hun perzikboomgaard moet afstaan aan een veel rijkere boer. Ook in deze film overheerst een melancholisch gevoel: de beste tijden zijn achter de rug en onheil nadert.

Het is indrukwekkend met hoeveel zorg Simón naar alle individuele leden van de familie kan kijken, hoe de jonge kinderen ronddwarrelen terwijl de volwassenen zich buigen over de onzekere toekomst van hun boerderij. Ook mooi is hoe de tieners in de familie zich tussen twee werelden bevinden en zo hun eigen zielesmart met zich mee moeten dragen. Simón zet dit intieme familiedrama, prachtige gevangen in warme shots, af tegen een veel grotere economische realiteit: de opstand van de boeren in Spanje die van hun land verdreven worden zodat er ruimte ontstaat voor gigantische zonnepaneelboerderijen. Het geeft de nodige urgentie aan het prettig meanderende Alcarras, al zorgt het ook voor een behoorlijk schematisch conflict wat daardoor wat oppervlakkig wordt uitgespeeld.

Nederlandse makers waren dit jaar niet te bespeuren in de hoofdcompetitie van het festival, maar in Generations, de sectie voor films voor een jeugdig publiek, waren ze behoorlijk goed vertegenwoordigd. Mascha Halberstad leverde met Knor (internationale titel: Oink) de officiële openingsfilm van Generation Kplus. De film werd lovend ontvangen door de internationale pers. Een ‘hidden gem’, kopt The Hollywood Reporter over de liefdevol gemaakte stop-motionfilm, waarin een jong meisje een biggetje als huisdier krijgt van haar opa, een ambachtelijke worstenmaker. ‘Hoewel de kleuren helder en vrolijk zijn’, schrijft Marta Bałaga in haar positieve recensie voor Cineuropa, ‘schuwt Halberstad er niet voor om wat schrikbeelden toe te voegen aan in dit schijnbaar veilige universum. Waaronder een gehaktmolen, wat nooit goed nieuws kan betekenen. Dat de film in Duitsland in première gaat, het land van bratwurst, currywurst en duizende anderen wursten, is ronduit hilarisch.’

In dezelfde sectie ontving Emma Branderhorst van de jeugdjury een Kristallen Beer voor Beste Korte Film voor Vlekkeloos, een intiem drama dat een licht schijnt op mensen onder de armoedegrens die zich geen menstruatieproducten kunnen veroorloven. Shamira Raphaëla kreeg een eervolle vermelding voor Shabu, een aanstekelijke coming-of-age documentaire die eerder al de IDFA Award for Best Youth Film in ontvangst mocht nemen.

Alle winnaars

Competitie
Gouden Beer voor Beste Film: Alcarras van Carla Simon
Zilveren Beer Grote Juryprijs: Soseolgaui Yeong-hwa (The Novelist’s Film) van Hong Sang-soo
Zilveren Beer Juryprijs: Manto de gemas (Robe of Gems) van Natalia López Gallardo
Zilveren Beer voor Beste Regie: Claire Denis voor Avec amour et acharnement (Both Sides of the Blade)
Zilveren Beer voor Beste Hoofdrol: Meltem Kaptan voor Rabiye Kurnaz gegen George W. Bush (Rabiye Kurnaz vs. George W. Bush)
Zilveren Beer voor Beste Bijrol: Laura Basuki voor Nana (Before Now & Then)
Zilveren Beer voor Beste Scenario: Andreas Dresen voor Rabiye Kurnaz gegen George W. Bush (Rabiye Kurnaz vs. George W. Bush)
Zilveren Beer voor Uitzonderlijke Artistieke Bijdrage: Rithy Pahn voor Everything Will Be OK
Eervolle Vermelding: Drii Winter (A Piece of Sky) van Michael Koch

Encounters
Beste Film: Mutzenbacher van Ruth Beckermann
Speciale Juryprijs: À vendredi, Robinson van Mitra Farahani
Beste Regie: Cyril Schäublin voor Unrueh (Unrest)

Overkoepelende prijzen
Beste Debuut: Sonne van Kurdwin Ayub
Beste Documentaire: Myanmar Diaries van The Myanmar Film Collective

Kortfilmcompetitie
Gouden Beer voor Beste Film: Trap van Anastasia Veber
Zilveren Beer Juryprijs: Manhã de domingo (Sunday Morning) van Bruno Ribiero
Eervolle Vermelding: Bird in the Peninsula van Atsushi Wada
Berlijnse inzending voor de European Film Awards: El sembrador de estrellas (The Sower of Stars) van Lois Patiño

Generation Kplus
Kristallen Beer voor Beste Film: Comedy Queen van Sanna Lenken
Eervolle vermelding: An cailín fiúin (The Quiet Girl) van Colm Bairéad
Kristallen Beer voor Beste Korte Film: Vlekkeloos van Emma Branderhorst
Eervolle vermelding: Luce and the Rock van Britt Raes
Grote Juryprijs: An cailín fiúin (The Quiet Girl) van Colm Bairéad
Eervolle vermelding: Shabu van Shamira Raphaëla
Speciale Juryprijs voor Beste Korte Film: Gavazn (Deer) van Hadi Babaeifar
Eervolle vermelding: To Vancouver van Artemis Anastasiadou

Generation 14plus
Kristallen Beer voor Beste Film: Alis van Clare Weiskopf en Nicolás van Hemelryck
Eervolle vermelding: Stay Awake van Jamie Sisley
Kristallen Beer voor Beste Korte Film: Born in Damascus van Laura Wadha
Eervolle vermelding: Nada para ver aqui (Nothing to See Here) van Nicolas Bouchez
Grote Prijs voor Beste Film: ex aequo Kind Hearts van Olivia Rochette and Gerard-Jan Claes en Skhema (Scheme) van Farkhat Sharipov
Speciale Juryprijs voor Beste Korte Film: Au revoir Jérôme! van Adam Sillard, Gabrielle Selnet en Chloé Farr
Eervolle vermelding: Blaues Rauschen (Blue Noise) van Simon Maria Kubiena en Tinashé van Tig Terera

Fipresci-prijzen van internationale critici
Competitie: Leonora addio van Paolo Taviani
Encounters: Coma van Bertrand Bonello
Panorama: Bettina van Lutz Pehnert
Forum: Super Natural von Jorge Jácome