Het nieuwe kijken #73

Wat krijg je als je een filmmaker een tentoonstelling met oude meesters laat inrichten? Je kunt het zien in de spectaculaire Rembrandt-tentoonstelling Rembrandt’s Light in de Dulwich Picture Gallery, aan de zuidrand van Londen.

Het museum leende werken van Rembrandt van onder andere de Britse koningin en liet regisseur en cameraman Peter Suschitzky losgaan op de belichting en het commentaar bij de werken. Suschitzky was onder meer director of photography voor de Star Wars-film The Empire Strikes Back uit 1980, en recenter voor films als Eastern Promises en A Bigger Splash. Zijn vakgenoten schijnen zijn werk te kenschetsen als ‘every frame a Rembrandt’.

Het kleine museum nam een grote gok met deze invalshoek. Een recensent van The Guardian moest er bijvoorbeeld niets van hebben. ‘Rembrandt needs no movie references’, schreef criticus Jonathan Jones een beetje pissig. Wie hecht aan museumconventies vindt het kennelijk heiligschennis om oude meesters te bekijken door de lens van een kunstvorm die pas honderden jaren later het licht zag.

Ik heb de tentoonstelling in Dulwich ervaren als een schot in de roos. Toegegeven, de beschrijvingen van de meestal Bijbelse taferelen op Rembrandts werken in filmscriptvorm zijn een beetje vergezocht. ‘EXT. JERUSALEM – SUNRISE We see an empty tomb guarded by two ANGELS. MARY reacts in slow motions as she realises her friend and teacher JESUS has risen from the dead’, staat er bijvoorbeeld bij Rembrandts Christ and St. Mary Magdalene at the Tomb. Het geniale van de tentoonstelling zit in de radicale verlichting. De schilderijen zijn per ruimte gegroepeerd naar het moment van dag of nacht dat ze afbeelden, met het licht navenant gedimd en gekleurd. Een soort Philips ambilight voor oude meesters. Soms zelfs dynamisch: het ochtendgloren op het schilderij van Jezus’ wederopstanding komt langzaam op vanuit de duisternis, waardoor de personages een voor een zichtbaar worden. Alsof je in een scène zit in plaats van voor een ingelijst beeld. Ik heb intenser naar werken van Rembrandt gekeken dan ik ooit gedaan heb in een helverlichte galerie. Ik voelde geen afstandelijke waardering voor iets ouds, zoals gewoonlijk in musea, maar beleefde het verhaal waar ik naar keek. Met een beetje hulp van een oude meester uit de filmwereld.