Cinekid Directors LAB 2023

Hoe help je jonge acteurs op de set? Hoe houd je grip op het verhaal? En welke acteur is geknipt voor de hoofdrol? Tijdens het derde Cinekid Directors LAB werkten zes regisseurs onder begeleiding van drie coaches aan hun jeugdfilmprojecten. Onderlinge uitwisseling is een essentieel onderdeel van het programma. “Doceren, daar geloven we niet zo in.”

“Ik ben geïnspireerd, het zette de machinerie in mijn hoofd aan het werk”, meldt de Noorse jeugdfilmmaker Tove Undheim na vier intensieve dagen. “Veel plezier gehad, veel geleerd en veel om te verwerken als ik weer terug naar IJsland ga”, aldus Þórunn Lárusdóttir. En Torfinn Iversen (Noorwegen): “Heel goede coaches, ik kreeg meer inzicht in het regisseren van kinderen.”

Een greep uit de reacties aan het eind van het in april gehouden Cinekid Directors LAB, waaraan naast bovengenoemden ook de Nederlandse Janne Schmidt en het Letse duo Marta Selecka en Andra Doršs deelnamen. Hun jeugdfilmprojecten (zie hieronder) bevinden zich alle vijf in een vergevorderd stadium; na dit LAB zullen de regisseurs met opgefriste inzichten en nieuwe inspiratie de laatste stappen gaan zetten.

Het Directors LAB, dat dit jaar alweer zijn derde editie beleefde, is het meest recente project voor talentontwikkeling van Cinekid. Dat dit toonaangevende jeugdfilmfestival meer doet dan films vertonen, wordt mooi geïllustreerd door Torfinn Iversen, die in 2014 zijn eerste lange jeugdfilm Oskar’s America pitchte op de Junior Co-production Market van Cinekid. In het Cinekid Script LAB 2019/2020 ontwikkelde hij het script voor zijn huidige filmproject, de avontuurlijke roadmovie Uncle Egg – Searching for a Dad, waarna het Noorse Film Instituut (medefinancier van het LAB) hem voordroeg voor het Directors LAB. Iversen, die al films maakt sinds zijn elfde, vindt het geheel terecht als we Uncle Egg ‘een kind van Cinekid’ noemen.

Andere tak van sport
Cinekid organiseert al tien jaar hun Script LAB en het was heel logisch om dan ook een Directors LAB aan te bieden, vertellen Thijs van der Laak (Project Manager Talent) en Esther van Driesum (Head of Studies). “Om zo – in combinatie met de Junior Co-production Market – de jeugdfilmproductie van begin tot eind te ondersteunen.”

Opvallend genoeg is dit het enige Directors LAB voor jeugdfilm in Europa, terwijl de behoefte aan zo’n coachingsprogramma er wel degelijk is. Kinderen regisseren is toch een andere tak van sport en af en toe behoorlijk uitdagend. Het Directors LAB helpt de kwaliteit van de jeugdfilm een boost te geven.

Hoe pak je het aan?
De waarde van het LAB zit niet alleen in de begeleiding door de coaches – dit jaar waren dat Boudewijn Koole, Mijke de Jong en Froukje Tan – maar ook in de uitwisseling van ideeën en ervaringen van de deelnemers onderling. “Gisteren was er bijvoorbeeld een lang gesprek over vriendschapservaringen, waarin iedereen, inclusief de betrokken acteurs, ervaringen deelde om effectief grip te kunnen krijgen op de gelaagde thematiek”, vertelt Van Driesum. “Er is niet één methode. We werken vanuit de maker en het project. Doceren, daar geloven we niet zo in.”

Het doel is dat de deelnemers straks sterker voorbereid op de set komen, met name op het gebied van communicatie en grip op het verhaal. Een kindacteur is meer blanco en heeft, afhankelijk van de leeftijd, minder vermogen tot reflectie. Vertrouwen kweken en helder en eerlijk communiceren zijn belangrijk. Als het vertrouwen groeit, kunnen scènes gelaagder worden. En als de regisseur zegt: “Nog één take”, dan moeten het er geen vijf worden.

In vier dagen hebben de deelnemers een intensief programma afgewerkt: masterclasses; regieoefeningen met zowel kinderen als volwassen acteurs die kinderen spelen; en een casestudy van Kung fu leeuw (2023), de recente film van coach Froukje Tan. Aangevuld met coachingsessies en gesprekken van de deelnemers met elkaar.

Inspirerende sessies, nieuwe ervaringen
Het ervaringsniveau en de achtergrond van de deelnemers lopen uiteen. Het Letse duo Marta Selecka en Andra Doršs werkt al vijf jaar samen en kan teruggrijpen op ervaringen uit hun gezamenlijke schooltijd. Met televisiewerk kregen ze al veel jonge fans. Hun project Boom!, een schoolkomedie met een vleugje fantasy, is een volgende stap.

Gevraagd naar waardevolle LAB-momenten noemt het duo de improvisatiesessies waarin, onder leiding van medewerkers van kindercastingbureau Elskes Kast, geoefend kon worden met jonge acteurs. Een spel waarbij je dansbewegingen aan elkaar doorgeeft, hielp de kinderen om zich open te stellen. Over een sessie waarin een volwassen acteur een kind speelt waren ze eerst sceptisch, maar het pakte heel goed uit. Dat een volwassene vragen vanuit het personage kan beantwoorden, bleek uiteindelijk “heel goed voor ons project. Het gaf ons veel om over na te denken.”

Þórunn Lárusdóttir draait al 27 jaar op allerlei manieren mee in de filmwereld en heeft veel ervaring als acteur. Nu werkt ze als regisseur aan haar eerste lange jeugdfilm, de muzikale sprookjeskomedie Adventureland, the Arrow. Ze ziet graag meer cultuur voor kinderen.

Voor haar was de verbeeldingskracht van kinderen een eyeopener. En ze ontdekte dat je kindrollen niet, zoals veel wordt gedaan, hoeft te laten spelen door kinderen die een paar jaar ouder zijn; goede casting doet wonderen. Veel waardering heeft ze ook voor de gesprekken met coach Froukje Tan, die goede ideeën aandroeg waar ze bij het maken van Adventureland veel aan kan hebben. Het fysieke karakter van het spel uitbuiten bijvoorbeeld, wat bij een musical zeker van pas komt. Als je een in slaap getoverde prinses als een soort zombie laat slaapwandelen, kan je met veel plezier allerlei regels breken.

Tove Undheim, die nu werkt aan One Brother Too Many, waarin de komst van een pleegbroertje de wereld van Sara op z’n kop zet, maakte eerder het ook in Nederland uitgebrachte Knoester en het zeemonster (2020). Ze werd aangetrokken door de reputatie van Cinekid en de kans om ervaringen met andere makers te delen. Ze maakt graag kinderfilms, omdat kinderen nog open staan voor nieuwe indrukken – zelf kan ze zich nog altijd de films uit haar kindertijd herinneren. Ook zij had veel aan de sessie met volwassen acteurs. Verder heeft ze gezien dat je heel jonge kinderen meer moet typecasten, terwijl oudere een personage kunnen spelen. Ze was aangenaam verrast toen ze hoorde dat Boudewijn Koole haar coach was; zijn Kauwboy (2012) is een van haar favoriete jeugdfilms.

Voor de improvisaties met volwassen acteurs in kindrollen kon iedereen iets moeilijks uit de eigen film aandragen. Torfinn Iversen koos een ongemakkelijke scène uit Uncle Egg, waarin de twaalfjarige Hauk na een lange speurtocht eindelijk zijn echte vader ontmoet. Die voelt zich nogal overvallen. Iversen noemt de oefening een cadeautje, omdat je dingen ziet gebeuren die je moeilijk aan de schrijftafel kunt bedenken. Ook hij realiseert zich dat met goede casting al een groot deel van de klus geklaard is.

Koning van de zwervers
Een betrekkelijke nieuwkomer is Janne Schmidt. In haar Koning van de zwervers ontdekt een meisje tijdens een avontuur met haar dakloze vader dat zijn fantasie eigenlijk een psychose is. Schmidt (Op tijd terug, 2022) raakte via scenarioschrijver Eveline Hagenbeek bij dit project betrokken. Een jeugdfilm moet leuk zijn om te zien, maar mag zeker ook diepgang hebben, meent ze. Ze regisseerde eerder al kinderen in haar korte film Notre frère Fabian (2018). “Kinderen zijn onbevangener, ze reageren meer vanuit zichzelf dan vanuit het personage.”

Toen het Filmfonds (een van de financiers van het Directors LAB) haar voordroeg, was ze vooral nieuwsgierig. Spannend vond ze het ook, in het begin. “Je stapt in een nieuwe groep en bent als regisseur veel met gevoelens bezig. Maar het bleek een heel veilige omgeving.” Het werd een plezierige ervaring.

Ook Schmidt prijst de improvisatieoefeningen. Met de volwassen acteur kun je goed over de kinderrol praten en je krijgt meer zicht op dingen die niet in het script staan. ‘Pluis het script uit’, dat kwam ook tijdens het fijne en leerzame gesprek met coach Mijke de Jong aan de orde. En blijf luisteren naar je gevoel, benadrukte zij.

Het besef dat, naast het leren kennen van de kinderwereld, wederzijds vertrouwen tussen regisseur en jonge acteur heel belangrijk is, zal Schmidt zeker meenemen naar Koning van de zwervers. Net als het nuttige advies dat ze kreeg van acteur Marcel Hensema: neem bij de kindercasting een volwassen acteur mee die de schizofrene vader kan spelen, zodat kinderen daarop kunnen reageren.

Gaat het zien!
Schmidt denkt Koning van de zwervers in de zomer van 2024 te gaan draaien. De film aansluitend op Cinekid vertonen zal waarschijnlijk niet lukken. “Maar ik hoop op de Berlinale.”

Het Cinekid Directors LAB werpt zijn eerste vruchten dit jaar al af: op 5 juli komt Kiddo in de bioscoop. Deze nieuwe film van Zara Dwinger, over een meisje dat onverwacht haar excentrieke moeder leert kennen, was een van de LAB-projecten in 2022. Dit voorjaar ging hij in première in de jeugdsectie van de Berlinale, net als het Belgische Zeevonk, ook een LAB-titel. “Ja”, concludeert Thijs van der Laak, “dat is zeker iets om trots op te zijn.”

Cinekid Directors Lab 2023
DE VIJF PROJECTEN

Adventureland, The Arrow (IJsland)
Regie: Þórunn Lárusdóttir (ook coscenarist)
Doornroosje en Robin Hood krijgen een moderne twist in deze musicalkomedie. Maar er is nog steeds een kus nodig om de betovering te verbreken. 5+

Boom! (Letland)
Regie: Marta Selecka en Andra Doršs
Na een valpartij met zijn skateboard ontdekt Hugo (13) dat hij superkrachten heeft. Maar nu moet hij kiezen tussen status en vriendschap. Een schoolkomedie met een vleugje fantasy. 12+

Koning van de zwervers (Nederland)
Regie: Janne Schmidt
De vader van Meissy (10) blijkt niet op wereldreis te zijn. Hij zwerft rond in de stad. Tijdens het avontuur dat ze met hem beleeft, ontdekt ze dat zijn fantasie schizofrenie heeft. 7-10 jaar

One Brother Too Many (Noorwegen)
Regie: Tove Undheim (ook scenario, naar het boek van Linde Hagerup)
Als de ouders van Sara (9) de weesjongen Steinar (5) in huis nemen, voelt ze zich aan de kant gezet. Ze verzint een ongewone oplossing. Over je plaats vinden in de wereld en ontdekken wie je bent. 6-10 jaar

Uncle Egg – Searching for a Dad (Noorwegen)
Regie: Torfinn Iversen (ook scenario)
Hauk (12) heeft schoon genoeg van al die nieuwe stiefvaders. In deze avontuurlijke roadmovie gaat hij samen met zijn autistische oom op zoek naar zijn echte vader, die Martin Müller heet. Maar helaas zijn er wel twintigduizend mannen die zo heten… 9-12 jaar