Berlinale 2025

Het bescheiden drama Drømmer van Dag Johan Haugerud won de Gouden Beer op de 75e Berlinale. Een toepasselijke winnaar voor een festival dat dit jaar politiek meer op de vlakte wilde blijven.

Het is een gigantische overwinning voor de Noorse regisseur Dag Johan Haugerud dat hij vorig jaar in de Panorama-sectie van Berlijn stond met Sex en dit jaar op het podium van de 75e Berlinale de Gouden Beer in ontvangst mocht nemen voor Drømmer (Dreams).

Tussen Sex en Drømmer zat ook nog Kjaerlighet (Love), die dit jaar in de hoofdcompetitie van Venetië in wereldpremière ging. Zo’n drieluik in één jaar is het type productiviteit dat we vooral van Hong Sang-soo gewend zijn.

Uiteraard had die Zuid-Koreaanse auteur dit jaar ook weer een film in de hoofdcompetitie van Berlijn staan. Meestal winnen zijn minimalistische pareltjes wel wat, maar met What Does That Nature Say to You (Geu jayeoni nege mworago hani), zijn arthouse-equivalent van Meet the Parents (2000), viel hij dit jaar voor het eerst in lange tijd buiten de prijzen.

Haugeruds intieme queer drama over een tiener die verliefd wordt op haar docent Frans is ook een kleine en bescheiden film. In die zin is het een symbolische winnaar van deze Berlinale, die de boeken ingaat als een van de best bezochte edities ooit, maar nooit echt wist te overdonderen. “Berlinale was dit jaar niet klaar voor zichzelf”, grapte een filmjournalist aan het begin van het festival over de chaos rondom screenings die te laat begonnen en een nieuwe vertoningsplek die nog niet in de routine van het festival paste.

Op inhoudelijk niveau komt die grap veel dieper binnen. De nieuwe artistiek directeur Tricia Tuttle, die het stokje overnam van Carlo Chatrian, hoopte ongetwijfeld op een grootse jubileumeditie, maar haar visie voor de Berlinale voelt daarvoor te nauwdenkend. Na de politieke heisa rondom de 74e editie, waarbij meerdere winnaars zich tijdens de prijsuitreiking in solidariteit met Gaza kritisch uitspraken over de genocide die Israël pleegt, wat hun in Duitsland op zijn zachtst gezegd niet in dank werd afgenomen, poogde Tuttle dit jaar een meer apolitiek platform voor films te bieden.

Kort voor het festival sprak ze in een interview met International Cinephile Society de hoop uit dat we dit jaar niet alleen zouden inzoomen op de politieke dimensies van het filmprogramma, maar juist meer stil zouden staan bij de kwaliteiten van de individuele films. “Hoewel we de politieke aard van veel films omarmen, willen we ook prioriteit geven aan zinvolle discussies over hun artisticiteit en de verhalen die ze vertellen”, aldus de artistiek directeur.

Kleur bekennen
Die apolitieke retoriek speelt zich af tegen de achtergrond van de internationale Strike Germany-boycot, die ervoor heeft gezorgd dat sommige prominente filmmakers hun films niet hebben ingezonden naar het festival. Meerdere toonaangevende filmjournalisten, waaronder de redactie van Brits tijdschrift Little White Lies, kozen ervoor om geen verslag van het festival te doen.

Ondertussen maakte Berlinale genoeg opmerkelijke politieke keuzes, waarmee Tuttle en haar festival kleur lijken te bekennen. Zo stond de artistiek directeur tijdens een wake voorafgaand aan de première van de Israëlische documentaire A Letter to David met een foto van de op 7 oktober 2023 door Hamas ontvoerde Israëlische acteur David Cunio in haar hand. In de Forum-sectie van het festival draaide ook nog eens Holding Liat, een Amerikaanse documentaire van Brandon Kramer over een Israëlische familie die op een #BringThemHome-missie gaat na de ontvoering van een dochter en schoonzoon op 7 oktober.

Het riekt naar hypocrisie om zulke politiek getinte films vanuit Israëlisch perspectief wel in een zogenaamd meer apolitiek festival te programmeren. Terwijl over Palestina slechts één documentaire te vinden was, Yalla Parkour in Panorama Dokumente, over parkourrenners in Gaza voorafgaand aan 7 oktober. Dit alles onderstreept dat filmfestivals deel uitmaken van een complex spanningsveld. Film is zowel een commercieel product als een middel van politiek engagement. En soms zijn die twee dimensies moeilijk te verenigen.

Zeker in Berlijn, waar de Berlinale steeds minder duidelijk voor ogen lijkt te hebben welke functie een filmfestival binnen een mondiale context heeft. Het valt te bezien hoe Tuttle en haar team invulling gaan geven aan de komende edities van de Berlinale, om de ooit zo prominente positie van het festival binnen het filmlandschap te herstellen.