Focus: Vijf keer Lars von Trier
Antichrist
Aansteller, aandachtstrekker, provocateur: Lars von Trier is het allemaal, maar hij is ook een van de meest interessante regisseurs van de afgelopen vijfentwintig jaar. Kino en Lab111 tonen tot eind februari vijf hoogtepunten uit zijn oeuvre.
Het was weer raak dit jaar in Cannes waar Lars von Triers seriemoordenaarsfilm The House That Jack Built in première ging. Is de film een perverse misogyne fantasie of raakt hij aan de duistere kant in ons die we maar liever verborgen houden? De meningen waren verdeeld. Filmkrantredacteur Joost Broeren-Huitenga nam het in zijn Cannes-verslag op voor de Deense filmmaker: “Wie Von Trier op basis van The House That Jack Built (opnieuw) beschuldigt van misogynie, heeft maar de helft gezien. Von Trier is eerder misantroop dan misogyn: zijn zwartgallige blik is genadeloos voor mannen én vrouwen en lijkt met iedere film vooral nog meer op hemzelf te worden gericht.”
Dat Von Trier van provoceren houdt, staat buiten kijf. Het leverde hem in het begin van zijn carrière de broodnodige publiciteit op, maar werkte later meer tégen dan vóór hem. Zo kwam hij zeven jaar geleden in Cannes niet weg met de grappig bedoelde opmerking dat hij een nazi was en Hitler begreep. Hij werd zeven jaar van het festival verbannen. Afgelopen voorjaar keerde hij er terug met The House That Jack Built. Kino en Lab111 grijpen de Nederlandse uitbreng van de film aan om onder de titel Chaos Reigns: The Cinema of Lars von Trier vijf meesterwerken van de Deen te vertonen. De selectie illustreert Von Triers veelzijdigheid. Hij is geen filmmaker die steeds dezelfde film maakt, maar stort zich met elke nieuwe film op een ander genre.
In Breaking the Waves (1996) is dat het melodrama. Wie zich laat meeslepen, houdt het niet droog bij het lijden van een vrouw die in de greep van religie zichzelf de schuld geeft als haar man na een ongeluk totaal verlamd van een booreiland thuis komt. In Dancer in the Dark (2000) zette Von Trier de musical naar zijn hand. Cameraman Robby Müller experimenteerde met vele tientallen digitale camera’s (toen nog modern). Von Triers meest experimentele film is Dogville (2003). Daarin ontaardt de opvang van een voor gangsters gevluchte vrouw door de inwoners van een Amerikaans stadje in de jaren dertig in meedogenloos misbruik. Dat het stadje in de film wordt verbeeld door een vloer in een grote loods, waarop kalklijnen de grenzen tussen de ‘huizen’ vormen, is een briljante vondst.
In Antichrist (2009) stortte Von Trier zich op het horrorgenre: een psychiater denkt zijn depressieve vrouw te kunnen genezen in een huisje in een bos. Wie weleens een horrorfilm heeft gezien, weet dat huisjes in een bos nooit een goed idee zijn. Als slot vertonen Lab111 en Kino Melancholia (2011), een prachtig apocalyptisch drama. De wereld vergaat erin in zulke mooie beelden dat je er als kijker bijna zin in krijgt.