Focus: Het Roemeense filmwonder
Scarred Hearts
Vijftien jaar geleden stonden er ogenschijnlijk uit het niets weergaloos talentvolle regisseurs op in Roemenië. De Roemeense New Wave was geboren. Eye blikt daarop terug, maar vertoont ook subversieve films uit de periode van het Ceaușescu-regime. Ook bevat het programma voorpremières van nieuwe Roemeense films.
Ongelofelijk maar waar: in 2000 werd er niet één film gemaakt in Roemenië. Het land zuchtte onder de economische nasleep van het communisme en cultuur was een sluitpost. Vijf jaar later kwam een eerste teken dat er iets briljants in aantocht was met Cristi Puiu’s mokerslag The Death of Mr. Lazarescu, een grimmige aanklacht tegen de onverschillige bureaucratie in de gezondheidszorg. De rest is geschiedenis; Roemenië werd een filmschatkamer. Het hoogtepunt was Puiu’s 4 maanden, 3 weken en 2 dagen (2007), een in de laatste jaren van Ceaușescu’s regime spelend abortusdrama, dat niemand met droge ogen kan aanzien.
Wie nog eens wil zien hoe verschrikkelijk goed die film is, kan terecht in Eye, dat in januari onder de titel ‘Roemeense cinema – Videograms of a nation, redux’ een selectie vertoont van het Europalia Festival in België. Ook staan van de productieve regisseur Radu Jude drie films op het programma die niet eerder in Nederland te zien zijn geweest: Aferim! (2015), Scarred Hearts (2016) en The Dead Nation (2017).
Bijzonder is dat Eye ook subversieve films uit de communistische periode vertoont. Ze nuanceren het beeld dat onder Ceaușescu alleen maar propagandafilms werden gemaakt. Te zien zijn: Eruption (Liviu Ciulei, 1957), A Movie with a Charming Girl (Lucian Bratu, 1966), Reenactment (Lucian Pintilie, 1967), 100 Lei (Mircea Saucan, 1973), Microphone Test (Mircea Daneliuc, 1981), Sequences (Alexandru Tatos, 1982) en Rainbow Bubbles (Iosif Demian, 1982). Ook elf korte avant-gardefilms van het in 1970 opgerichte kunstcollectief Kinema Ikon laten zien dat onder Ceausescu niet iedereen aan de leiband liep.
Hoe Ceaușescu zijn imago van onfeilbare leider cultiveerde, is te zien in Andrei Ujica’s geweldige archiefdocumentaire The Autobiography of Nicolae Ceausescu (2010). Ook te zien zijn twee voorpremières: Monstri. (Marius Olteanu) portretteert een van elkaar vervreemd stel in Boekarest; The Whistlers (Corneliu Porumboiu) is een zwarte komedie over een rechercheur met maffiabanden. Laatstgenoemde film is in januari ook in veel filmtheaters te zien als opwarmertje voor het filmfestival in Rotterdam. Ten slotte is er een panelgesprek over de huidige stand van zaken in de Roemeense cinema.