Focus: No Dialogue

Er wordt wat afgepraat in films, maar Kriterion bekijkt en beluistert het eens van een andere kant. In de serie Modern Classics vertoont het onder de titel No Dialogue vier films waarin (bijna) niet gesproken wordt.

Je hebt filmmakers die personages geen seconde hun mond laten houden. Om er maar een paar te noemen: Woody Allen, Richard Linklater of Noah Baumbach. De personages in hun films gaan elke stilte te lijf met een stortvloed aan woorden. Soms geestig, soms vermoeiend.

Dat het anders kan, kennen we van de zwijgende cinema. Maar het kan nog steeds in films. In het programma No Dialogue zijn deze maand vier voorbeelden te zien.

In het Hongaarse Hukkle (György Pálfi, 2002) wordt niet gesproken, wat niet wil zeggen dat de film geluidloos is. In plaats van gesprekken horen we natuurgeluiden. Het enige menselijke geluid is van een man die de hik heeft. Hukkle laat zien (en horen) dat we, als taal wegvalt, onze oren pas goed spitsen.

Het Japanse The Naked Island (Kaneto Shindô, 1960) is een dialoogloze documentaire over een familie op een afgelegen eilandje, die dagelijks strijd moet leveren om in de ruige natuur te overleven. Geen dialogen, maar wel een hypnotiserend score.

Dat dialoogloze films goed bij het genre van de slow cinema passen, bewijst het oeuvre van de Maleis-Taiwanese filmmaker Tsai Ming-liang. Zijn films zijn niet helemaal dialoogloos, maar de personages zitten meestal zo in zichzelf opgesloten dat ze er liever het zwijgen toe doen. Zoals in Goodbye, Dragon Inn (2003), dat zich afspeelt in een bioscoop op de laatste avond voordat hij voorgoed gesloten wordt. Een kassamedewerker wil nu eindelijk wel eens de operateur ontmoeten.

Slow cinema is ook Damnation (1988) van de Hongaar Béla Tarr. In een vervallen dorpje valt een werkloze man voor een kroegzangeres. Wie het werk van Tarr kent, zal raden dat het niet tot een happy end leidt. Er wordt gesproken in dit minimalistische drama, maar op de geluidsband is de hoofdrol weggelegd voor het constante geruis van de nooit ophoudende regen. Die evenwel de somberte en zielenpijn van de personages niet kan wegspoelen. Treurig? Zeker – maar mooi treurig.

Modern Classics: No Dialogue | 8 februari t/m 1 maart 2025 | Kriterion, Amsterdam