Focus: Nexus-conferentie 2023

Béla Tarr, Andrej A. Tarkovski en László Nemes zijn dit jaar drie van de sprekers op de jaarlijkse conferentie van het Nexus Instituut. Zij komen praten over het conferentiethema ‘Nietzsche and Van Gogh discuss the future of Western civilization’.

Het Nexus Instituut is niet zomaar een debatclub, maar een intellectueel gezelschap dat geen hekel heeft aan het woord elite. Voor zover er nog een elite bestaat, want Nexus-oprichter Rob Riemen zag daar twaalf jaar geleden al geen levenstekenen meer van. In een interview in De Groene zei hij toen: “We hebben geen denkende elite meer. De laatste decennia mocht niets meer te moeilijk zijn en zijn de intellectuelen het trivialisme gaan verheffen.” 

Van trivialisering heeft Nexus geen last, want het legt de intellectuele lat hoog. Dit jaar draait het in de jaarlijkse conferentie om twee visies op de werkelijkheid: het nihilisme van Nietzsche versus de dromen en idealen van Van Gogh.

De conferentie plaatst die tegenstelling in het denken over het toekomstperspectief van de westerse beschaving. In de woorden van de toelichting op de conferentie: ‘Heersen machtslust en geldzucht tegenwoordig, of kunnen we nog geloven in andere idealen? Wat geeft ons leven zin? Waar vinden we wijsheid en kennis daarover: in de cloud, in bibliotheken, in kunst? En is de westerse cultuur verworden tot een grafmonument van toeristische attracties of is zij nog altijd een rijkgevulde schatkamer die hoop biedt?’

Maar liefst zestien sprekers uit de culturele en wetenschappelijke internationale wereld laten er hun licht over schijnen. Onder hen de filmmakers Béla Tarr (Sátántangó), documentairemaker en zoon-van Andrej A. Tarkovski (Andrey Tarkovsky: A Cinema Prayer) en László Nemes (Son of Saul).

Ter introductie van ieder van hen een citaat. Béla Tarr: “Ik fatalistisch? Dan zou ik toch nooit films maken. Ik ben juist filmmaker om deze gevoelens de baas te kunnen.” Andrej A. Tarkovski: “Ik denk dat de werkelijkheid groter is dan we meestal zien. Anders zou het ook vrij triest zijn, niet?” László Nemes: “Er bestaat een onverklaarbare neiging om te vernietigen wat we aan het bouwen zijn, op de meest schandalige manier.”

Nexus-conferentie | 17 juni | Nationale Opera en Ballet, Amsterdam