Focus: De bergen in!

Bergleven kennen we in Nederland niet met de 322 meter hoge Vaalserberg als hoogste top in ons land, maar een filmfestival erover kan natuurlijk wel. Het tweelandenfestival Dutch Mountain Film Festival vertoont ruim dertig films over bergsport, -culturen en -landschappen. Daarnaast zijn er buitenevenementen, gesprekken en voordrachten.

Een locatie onder zeespiegelniveau voor een filmfestival met bergen in de hoofdrol zou vreemd zijn, dus zijn Heerlen (120 meter boven NAP) en Aken (173 meter) goede plekken voor het Dutch Mountain Film Festival. De festivalbezoeker bevindt zich op deze locaties tussen de heuvels. Bezoekers kunnen dat ook echt ervaren in de Mountain Bike Tour, die gereden wordt in de fraaie natuur in de omgeving van Heerlen. De organisatie belooft dat er ook een paar ‘echte bergen’ worden befietst.

Wie niet van fietsen houdt en liever naar bergfilms kijkt, kan zijn hart ophalen bij de ruim dertig films in het Royal Theater in Heerlen en Apollo Kino in Aken. Een paar films eruit gelicht.

De zwijgende film Der Berg des Schicksals (Arnold Fanck, 1924) is het het prototype van het Duitse genre van de bergfilm, die door de Blut und Boden-ideologie van de nazi’s in diskrediet raakte. In het (melo)drama belooft een jongen zijn moeder, nadat zijn vader tijdens een klimtocht om het leven is gekomen, dat hij nooit zal gaan bergbeklimmen. Maar als later zijn geliefde de bergen in gaat en in moeilijkheden raakt, mag hij van zijn moeder haar gaan redden. Gelukkig maar! De film is te zien met live muziek.

De documentaire The Alpinist (Peter Mortimer & Nick Rosen, 2021) probeert te begrijpen waarom sommige bergbeklimmers enorme risico’s nemen. De film volgt de Canadese soloklimmer Marc-André Leclerc. De talentvolle jonge klimmer heeft een voorkeur voor steile wanden, waar iedere fout fataal kan zijn. Met roem en publiciteit heeft hij niets, het liefst klimt hij zonder aandacht van buiten. In zijn woorden: “Ik doe het om een avontuur te beleven, plezier te hebben en van het leven te genieten.” Angst lijkt hij niet te kennen. Of dat voor een klimmer goed of juist niet goed is, weet de kijker na de film.

Bergbeklimmen heeft het aura van een macho-sport, maar Climbing Iran (Francesca Borghetti, 2020) portretteert de Iraanse bergbeklimster Nasim Eshqi. Zij leeft en klimt volgens het motto: “het maakt niet uit wie je bent of waar je woont, de zwaartekracht trekt even hard”. Dat mag zo zijn, maar in het patriarchale Iran denkt niet iedereen er zo over. Voor haar passie stuit ze op fysieke, mentale en culturele grenzen, omdat er strikte regels gelden voor vrouwen. Eshqi klimt in India, Turkije en Armenië en leert in Iran als rolmodel andere vrouwen klimmen.

Poëtisch is A White Dream (Mathieu Le Lay, 2022), dat de Italiaanse natuurfotograaf Jérémie Villet volgt in zijn streven om de perfecte ‘witte foto’ te maken. Hij reist onder meer naar de bergen in het noordwesten van Canada om er de bijna prehistorische, enorm schuwe berggeit in de sneeuw te fotograferen. Bittere kou, sneeuwstormen en ontoegankelijke landschappen, niets weerhoudt hem. Na de film kijk je voortaan met andere ogen naar de kleur wit.

De ervaring van het afdalen in een grot, komt dichtbij in Caves (Carlos Isabel Garcia, 2021). Daarin kruip je met een VR-bril op in een ondergrondse wereld door smalle gaten en hang je in donkere schachten. Dat klinkt als een claustrofobische ervaring, maar in Caves beland je ook in schitterende druipsteengrotten die normaal gesproken alleen speleologen te zien krijgen. In de woorden van filmmaker Carlos Isabel Garcia: “Dit is het ideale medium om het tijdloze, mysterieuze en mooie van de wereld ondergronds vast te leggen.”

Ook een aanrader is Vedette (Claudine Borries & Patrice Chagnard, 2021). De documentaire portretteert een Alpenkoe. Zoals Andrea Arnolds documentaire Cow willen ook de makers van Vedette laten zien dat elke koe uniek is. En waar kan zo’n film het beste worden bekeken? Inderdaad: Vedette wordt vertoond op een boerderij in Ransdaal, een dorpje op acht kilometer van Heerlen.

Naast films zijn er talrijke evenementen op het festival. Zoals Bergen & boeken, dat aandacht besteedt aan bergliteratuur. Er zijn voordrachten van schrijvers en dichters, boekpresentaties en gesprekken over bergliteratuur. Ook is er een literatuurwandeling in Heerlen met schrijvers. De Portugese schrijfster-in-residence Daniela Costa doet verslag van haar verblijf in Zuid-Limburg. In de skilift-cabine van het mobiele bioscoopje Berghut Bios kan de podcast De heuvels hebben oren worden beluisterd. Daarin gaat het over het leven in Zuid-Limburg. Is het leven in en tussen de heuvels net zo idyllisch als het eruit ziet in de ogen van toeristen? Op naar de bergen!

Dutch Mountain Film Festival | 1-6 november | Royal Theater, Heerlen & Apollo Kino, Aken