Lidija Zelovic wint Cul­tuur­fonds Docu­men­taire Sti­pen­dium 2025

Bij de opening van IDFA 2025 werd gisterenavond het Cultuurfonds Documentaire Stipendium uitgereikt. Deze stimuleringsprijs voor documentairemakers met bewezen kwaliteiten is €50.000 groot. De winnaar is Lidija Zelovic, die in haar dankwoord stelde dat “hoe meer ik me zorgen maak, hoe meer films ik maak”.

Het Cultuurfonds Documentaire Stipendium wordt mogelijk gemaakt door een anonieme donateur en wordt uitgereikt sinds 2011. De eerste winnaars was Klaartje Quirijns. Sindsdien wonnen onder andere Jessica Gorter, Esther Gould, Aboozar Amini en Pim Zwier. De winnaar van vorig jaar, Festus Toll, reikte gisterenavond de prijs uit tijdens de IDFA-openingsavond in Carré.

IDFA-openingen hebben inmiddels een traditie van politieke statements. Toll greep zijn moment op het podium aan om aandacht te vragen voor het oorlogsgeweld in Soedan, waardoor twaalf miljoen mensen zijn ontheemd en 150.000 doden zijn gevallen. De filmmaker riep specifiek de Verenigde Arabische Emiraten ter verantwoording. Daarna overhandigde hij de prijs aan Lidija Zelovic.

Zelovic (1970) werd in het juryrapport geroemd om haar moedige en persoonlijke werk waarin humor, empathie en ernst hand in hand gaan. In het bijzonder werden My Friends (2008) en Home Game (2024) aangehaald. In de eerste film zoekt de filmmaker haar drie voormalige hartsvriendinnen op, met wie ze contact verloor toen ze Sarajevo ontvluchtte tijdens de Joegoslavië-oorlogen. In Home Game betrekt ze de geschiedenis van haar geboorteland op de toenemende polarisatie in haar nieuwe thuisland Nederland.

Met de uitreiking van het Cultuurfonds Documentaire Stipendium aan het begin van de openingsavond week Isabel Arrate Fernandez, de nieuwe artistiek directeur van IDFA, af van het gebruikelijke format. Dat gold ook voor de programmering van de avond. In plaats van één lange documentairefilm werden drie korte films vertoond: Intersecting Memory van Shayma’ Awawdeh, As I Lay Dying van Mohammadreza Farzad en Pegah Ahangarani, en Happiness van Firat Yücel.

Arrate Fernandez had aan het begin van de avond al gezegd dat IDFA een spiegel is van de wereld en dat het huidige oorlogsgeweld onherroepelijk voor frictie binnen het festival zorgt. Daarmee refereerde ze aan de openingsavond van 2023 toen pro-Palestijnse demonstranten slogans riepen die door joodse aanwezigen als antisemitisch werden ervaren. De maker en producent van Happiness kwamen er in hun dankwoord op terug en lazen een brief voor van de United Workers for Palestine. Daarin werd IDFA bedankt voor het ondertekenen van de culturele boycot van de Israëlische regering, instellingen en bedrijven.