Monikondee

Tijdens een schitterend gefilmde reis over de rivier de Marowijne naar de binnenlanden van Suriname worden de problemen waarmee het land en zijn bewoners kampen blootgelegd.

Monikondee (‘land van geld’) neemt de kijker mee op een reis door Suriname, over de rivier de Marowijne, naar de plekken waar oorspronkelijke bewoners, de Kalina en Wayana, en de Fiiman (de voorkeursnaam van de Marrons, nakomelingen van tot slaaf gemaakten die zich bevrijdden) hun leven leiden. Ver van de ‘moderne’ samenleving, maar in toenemende mate onder druk gezet door, en afhankelijk van, diezelfde samenleving.

Centrale figuur in deze fantastisch mooi gefilmde en knap geënsceneerde documentaire is de Fiiman-schipper Boogie. Het transport van goederen over het water is een zwaar bestaan, waarin hij ook figuurlijk moet schipperen tussen de tradities van zijn voorouders en de eisen van de kapitalistische, westerse maatschappij. Zo levert hij zowel essentiële goederen aan oorspronkelijke bewoners als olie aan goudzoekers.

Regisseurs Toni Alexander (zelf van Surinaamse afkomst), Lonnie van Brummelen en Siebren de Haan laten alle personages in deze film hun eigen verhaal vertellen, in de ontmoetingen die ze hebben met Boogie, wanneer hij producten afneemt en aflevert, om hulp vraagt bij de soms gevaarlijke tocht over de grillige rivier of het dorpstribunaal bijwoont waarin zijn neefje zich moet verantwoorden voor destructief gedrag. Deze ontmoetingen en gesprekken zijn nagespeeld, maar wel authentiek en gebaseerd op ontelbare interviews die de makers deden.

In alle interacties komt naar voren hoezeer de leefomstandigheden in Suriname zijn verslechterd onder invloed van de westerse cultuur, waarin geld verdienen belangrijker is dan natuur, duurzaamheid, sociale cohesie, tradities, respect en menselijkheid. De omgeving en manier van leven van de binnenlandbewoners staan onder grote druk door klimaatverandering, milieuvervuiling en ontbossing, waardoor het steeds moeilijker is in hun bestaan te voorzien. Voor basisbehoeften als groenten en schoon water worden ze steeds afhankelijker van wat schippers als Boogie ze kunnen leveren.

Ondanks de deprimerende verhalen is Monikondee geen sombere film. Dat heeft te maken met het schitterende camerawerk dat de soms spectaculaire boottocht, de steeds veranderende rivier en omringende natuur epische allure geeft, door de doordachte montage en vooral door de personages die zich niet alleen beklagen over hun lot, maar ook trots zijn op hun afkomst, die hen de kracht geeft om een alternatieve toekomst te zien.

De film wordt ook verlicht door de humor in de ontmoetingen en dialogen en in de traditionele liederen, waarin de witte man er terecht zeer bekaaid vanaf komt. Een belangrijke film die op verschillende festivals prijzen won vanwege de indrukwekkende manier waarop hij diep persoonlijke en tegelijk universele problemen aan de kaak stelt.