The Protagonists

Een companion piece over Luca Guadagnino’s debuutfilm The Protagonists bij onze publicaties deze maand over zijn nieuwe film After the Hunt.

Luca Guadagnino’s debuutfilm The Protagonists (1999) heeft de aanstekelijke energie, maar ook het verwarrende richtingsgevoel van het ietwat ongeleide projectiel dat een eerste film vaak is. Het is de scheikundedoos waarmee de toen 29-jarige Italiaan z’n eerste experimenten deed met waarachtigheid en kunstmatigheid en performance, constructie en deconstructie van verhalen en de spanning tussen lichamen.

Dat spelen met fictie duidt meteen op een eerste nadrukkelijk aanwezige laag in de film: Guadagnino nam de waargebeurde moord op een schijnbaar willekeurige voorbijganger – Mohamed el-Sayed, restaurantmedewerker en vader van twee kinderen, die in 1994 in Londen werd vermoord door twee negentienjarige jongemannen – en creëert een labyrintische constructie met vragen over de kracht van realiteit tegenover fictie, de behoefte aan sensatie, de manier waarop we uit feiten verhalen creëren waarna de feiten naar de achtergrond verdwijnen door romantisering en meer.

Dat gold ook bijna allemaal voor de twee jongemannen, later veroordeeld, die in hun hoofden een verhaal hadden gemaakt dat ze op de een of andere manier handelden voor de Britse commando-eenheid SAS. Ook zij handelden op basis van een fictie. Tilda Swinton speelt volgens de credits ‘de actrice’, maar is in de film een interviewer die schijnbaar voor tv – dat wordt nooit toegelicht – aan een reconstructie van de moord werkt.

Ze ondervraagt onder meer de rechercheurs, de weduwe en de schouwarts. Tussen die verschillende scènes kruipen gaandeweg meer speculatieve scènes de film in over de verhouding tussen de twee daders, maar bijvoorbeeld ook metacommentaren van Swintons personage waarmee ze het ‘verhaal’ van de moord deconstrueert: hoe hangen dingen echt samen? Wat zegt A over B? En wat doet het er in dit geval toe: het enige wat telt is dat Mohamed el-Sayed is vermoord.

The Protagonists is een kritische en artistieke truecrime-analyse, twee decennia voordat het genre op grote schaal geëxploiteerd zou worden. Het is een ambitieuze film en voer voor filmstudenten. Omdat je hier niet alleen het begin van de evolutie ziet die een maker kan doormaken – waarbij Guadagnino hier nog de focus en beheersing mist die je in latere films wel ziet – maar dus ook al elementen herkent die later terugkomen, zoals de toon- en tempowisselingen in Challengers (2024). Dat de regisseur z’n hand hier een beetje overspeelt is geen punt, want de film drijft op bravoure en nieuwsgierigheid.

The Protagonists is te zien via Mubi (VoD).