One Battle After Another

Niet gedacht dat het mogelijk was, maar Paul Thomas Anderson overtreft zichzelf. Razendknap.

Ergens in de tweede helft van One Battle After Another zit een scène waarin drie auto’s elkaar achtervolgen over een heuvelachtige weg – waarmee Paul Thomas Anderson als een terzijde even de beroemde achtervolging in Bullit (Peter Yates, 1968) een eigen draai geeft, zo niet overtreft door er een soort komische heuvelsymfonie van te maken. Heuvel op, heuvel af, omhoog en omlaag, elkaar in de smiezen krijgen en weer uit het oog verliezen.

De film heeft van begin tot eind die fantastische energie, constant voortgedreven door de stuwende soundtrack van Jonny Greenwood. De film is vrij letterlijk de ene slag na de andere, een constante strijd van een clandestiene verzetsgroep tegen een gemilitariseerde staat in de persoon van kolonel Steven Lockjaw, met rubberen gezichtsgroeven en een onvergetelijke erectie gespeeld door Sean Penn. Anderson, in deze vrije adaptatie van de roman Vineland van Thomas Pynchon, plaatst de activistische tegencultuur uit de jaren zestig in onze tijd, zonder verder eigentijdse namen of figuren te noemen.

Een stap voor
Het epicentrum van alle virtuoos in beeld gebrachte tumult en visuele humor is de verstoorde vader-dochterrelatie tussen blowende Bob (Leonardo DiCaprio met fantastische komische timing, Anderson laat de acteur helemaal losgaan) en tiener Willa Ferguson (Chase Infiniti).

De film begint zestien, zeventien jaar eerder bij haar moeder, op het moment dat Perfidia Beverly Hills vanaf een verhoogde snelweg stevig doorstappend een ICE-achtig kamp bespiedt, van waaruit zij en andere leden van verzetsgroep French 75 die avond opgesloten immigranten zullen bevrijden. Zij is de drijvende kracht, de alfa en omega, zowel van het verzet tegen de staatsterreur als van het eerste deel van de film. Later in de film zegt Perfidia’s oude moeder dat Bob totaal niet bij haar strijdlustige dochter past. Maar niemand vertelt Perfidia wat en hoe ze zich moet voelen. Plus: Bob is explosievenexpert. He blows shit up and she likes it. De omnipotente Teyana Taylor speelt haar weergaloos.

Het is niet dat de film totaal onvoorspelbaar is in waar de race naartoe gaat, maar One Battle After Another is je wel constant een stap voor. Net als je bezig bent je te oriënteren op een nieuwe plek en in een nieuwe scène, klablam!, is daar een nieuwe actiesequentie met achtervolgingen, verborgen tunnels, ontvoeringen of Benicio del Toro die als sensei Sergio plotseling een activist blijkt die op alles is voorbereid. De camera gaat trappen op en af, rent en gaat onderuit met de personages. C’est magnifique.

Virtuoos
Het is lastig te zeggen hoe Anderson het precies voor elkaar heeft gekregen – en alleen dat al is een enorm compliment – maar de toon van de film is anders dan in alle films die je eerder hebt gezien. Het heeft te maken met die constante beweging van alle onderdelen van deze magische motor, die constante fijne desoriëntatie, Greenwoods atypische soundtrack, en meer.

Bijvoorbeeld dat One Battle After Another niet of nauwelijks aan establishing shots doet, overzichtsshots die de kijker vertellen: oké, we zijn hier en dit is de situatie. Nee, ren maar mee, zegt Anderson, en probeer al rennende het hoe en wat uit te vogelen. Hij is erin geslaagd een taal te formuleren die we als kijkers bijna spraken, maar waar we nog net niet de woorden voor hadden. Dat kun je niet anders dan virtuoos noemen.

Zestien jaar later dan. Dochter Willa is al net zo onverzettelijk als Perfidia was, al heeft ze haar moeder nooit gekend. Bob zoop en blowde zich door die zestien jaar heen, nadat hij zijn geliefde verloor, en heeft elk respect verspeeld dat z’n dochter voor hem voelde. Dat klinkt als een gezapige situatie, maar ook hier staat de film geen moment stil. Want kleine mannen zullen kleine mannen zijn dus de stijfpikkerige Lockjaw is niet vergeten dat Bob en Perfidia hem dwars zaten, al die jaren terug. Vanaf dat moment schakelt de film naar een nog hogere versnelling.

One Battle After Another is een fantastische farce, maar ook een serieuze vraag. In onze hoofden is de tegencultuur een historisch artefact, een cultuur van een halve eeuw geleden. Zelfs Bob, die ooit letterlijk dingen opblies, heeft zich dood laten amuseren. Maar is Perfidia’s strijdlust niet nog even urgent? De film is zo goed dat de politieke dimensie ervan een beetje naar de achtergrond verdwijnt, maar het is ontegenzeggelijk een politieke film.

Vijf sterren. Anderson heeft nog nooit een misser geregisseerd, maar je kunt ook niet zeggen dat elke film even sterk is. One Battle After Another behoort absoluut tot de beste. Misschien is het wel de beste film die hij heeft gemaakt.