Venus in Furs

Op het Filmfestival Rotterdam draaien drie nieuwe Nederlandse films waarin feit en fictie elkaar overlappen. In Venus in Furs van Maartje Seyferth en Victor Nieuwenhuijs verruilen twee mensen de realiteit voor een erotische droomwereld.

Voordat zijn tweede speelfilm The Mozart Bird al zijn tijd opeiste schreef Ian Kerkhof samen met Maartje Seyferth het scenario voor Venus in Furs. Seyferth maakte samen met Victor Nieuwenhuijs onder de naam Moskito Film de afgelopen tien jaar zo’n veertien korte films en kunstdocumentaires. Venus in Furs, hun eerste lange speelfilm, is geïnspireerd op de roman Venus im Pelz van Leopold von Sacher Masoch.

In de in 1869 verschenen roman werd voor de eerste keer het spel van onderwerping, fantasie en macht beschreven dat sindsdien met de term masochisme wordt aangeduid. Voor het regisseursduo vormde het boek slechts een uitgangspunt voor de film. Wat hen erin aansprak was het centraal stellen van de verbeelding, het creëren van een eigen realiteit, een gegeven dat ook de grondslag voor hun kunstdocumentaires vormde.

In het begin van de film belanden we in bed bij hoofdpersoon Severin von Kusiemski en zijn vriendin Wanda von Dunajew. De twee sluiten een contract, waarmee Severin zich verplicht Wanda op haar wenken te bedienen. Met genoegen vervult hij zijn huishoudelijke taken, totdat strijken, tuinieren en het schrobben van de vloer hem niet genoeg bevrediging meer schenken. Severin daagt zijn meesteres uit hem eens lekker met de zweep te bewerken. Aanvankelijk slaat ze er vol overtuiging op los, maar al snel blijkt dat ze liever geknuffeld wil worden. Uit liefde blijft ze het spel echter meespelen.

Strijkbout
Om hun verbeelding niet door anderen te laten beïnvloeden hebben de regisseurs ieder contact met de hedendaagse sm-wereld vermeden. Acteurs André Arend van Noord en Anne van der Ven begaven zich wel in het milieu van leer en zweepjes om zich beter in hun personages te kunnen inleven. Gezien de intensiteit waarmee Van der Ven de zweep hanteert en de gelatenheid waarmee Van Noord een sigaret op zijn rug laat uitdrukken zijn ze daarin volledig geslaagd.

Venus in furs gaat echter niet zozeer over de sm-cultuur, als wel over het uitleven van erotische fantasieën. Door de strakke beeldtaal, de spaarzame, Engels nagesynchroniseerde dialogen en het masochistische thema zal de film niet iedereen bekoren. Temeer daar we uitsluitend de seksuele beleving van de personages te zien krijgen. De film lijkt daardoor vooral bedoeld voor toeschouwers die raakvlakken zien tussen de eigen fantasie en die van Severin en Wanda.

Net als in Tom Kalins Swoon verdringen kleine details af en toe de zorgvuldig geschapen tijdloosheid; een rinkelende telefoon, een strijkbout of een moderne treincoupé. Een stijlbreuk die treffend benadrukt dat de personages voortdurend tussen werkelijkheid en fantasie laveren. Daarbij raakt de film en passant aan de essentie van de bioscoopervaring, waarbij de kijker zich immers het ene moment kan laten meeslepen door het vertoonde, en het volgende alweer wordt afgeleid door het kraken van een zak chips of het lampje boven de nooduitgang.