Redactioneel – 5 juni 2014

Zit je naar een film of een file te kijken?
Quentin Tarantino heeft zich er weer eens mee bemoeid. En dat is maar goed ook. Want zodra het Q-woord valt wordt de filmwereld wel wakker. Waar gaat het over? Ter gelegenheid van de verjaardagsvertoning van Pulp Fiction op het Filmfestival Cannes verklaarde
Q dat cinema dood is.
Hoho, hoor ik u denken, dat roept Peter Greenaway ook al jaren. Maar niet zo snel:
Tarantino bedoelde het dus letterlijk. Cinema, celluloid, het materiaal. Cannes is zoals elk filmfestival tegenwoordig grotendeels gedigitaliseerd. In de Nederlandse filmtheaters zijn de operateurs ontslagen en drukken zaalwachten voor aanvang even op de startknop, in de hoop dat alles goed staat afgesteld. Maar Tarantino had het voor elkaar gekregen om nog een 35mm kopie van Pulp Fiction naar het strand nota bene versleept te krijgen waar hij tijdens een van de openluchtvoorstellingen van het festival vertoond kon worden. Want, aldus Q: "Digitaal is als het publiek dwingen in het openbaar televisie te kijken."
Tarantino riep wat, de Britse kunstenares Tacita Dean deed wat. Dean strijdt al enkele jaren voor het behoud van celluloid. Film is namelijk niet alleen een medium, zegt ze. Maar ook een taal. Een taal die nu met uitsterven bedreigd wordt. Dus min of meer op hetzelfde moment dat in Cannes Jean-Luc Godards digitale 3D-film Adieu au langage vertoond werd, reisde Dean naar Parijs om bij Unesco voor elkaar te krijgen dat cinema op de werelderfgoedlijst geplaatst wordt.
Op de website savefilm.org is een radioprogramma te horen dat ze over die trip maakte. En daar kan ook nog steeds een petitie getekend worden voor het behoud van die taal waar we allemaal zo graag naar kijken (en luisteren, vergeet de stem van de projector niet).
Film is de Steen van Rosetta van onze tijd, zei cameraman Guillermo del Toro’s vaste cameraman Guillermo Navarro al eerder: alles wat er in onze tijd gebeurd is staat op film.
En bij digitaal is het nog maar helemaal de vraag hoe lang die files het zullen houden. Hoe compatible ze met de toekomst zullen zijn.
Dean houdt een gloedvol betoog voor het werken op film, dat ze roemt om z’n spontaniteit en z’n ‘blindheid’: bij film zie je niet precies wat er in de camera gebeurd, dus is er ruimte voor verrassing en mysterie. Digitaal is te berekenend, vindt ze.
Film is seks met je ogen dicht, wat gek klinkt voor een visueel medium. Maar iedereen die in het donker kan zien, weet precies wat ik bedoel.

Dana Linssen | twitter @danalinssen