Redactioneel – 5 juli 2012

Na journalistieke comics uit oorlogsgebieden en filosofische strips over de geheimen van wiskunde en kennisleer, is natuurlijk niets meer veilig voor de tekenaars onder ons. Dus wat een feest om bij de kassa van een arthousebioscoop in Edinburgh drie delen van een home grown stripserie over filmtheorie te ontdekken. Filmtheorie! Het is misschien niet het eerste wat je in een stripboek verwacht, inclusief verwijzingen naar Lacan of Laura Mulvey, maar de Edinburghse striptekenaar en cinefiel Edward Ross draait er zijn hand niet voor om. Wat hij doet in deze Batman-zomer, is als het ware het omgekeerde van wat de goeie stripverfilmingen doen. Niet film van strip maken, maar strip met behulp van film begrijpen. En in dit geval dan andersom.
Tot nu toe bracht hij drie delen van zijn DIY-zine Filmish uit, met daarin stripessays over monsters, point of view, architectuur en technologie voorzien van notenapparaat en tips voor verder lezen en kijken. Ze zijn trouwens allemaal online te bestellen via zijn blog, dus je hoeft er niet voor naar Edinburgh af te reizen.
Want de moeite waard zijn ze.
Ross voert zichzelf op als een bebrild filmnerdje met filmdoekgrote glazen (dat overigens ook verdacht vaak op het hoofd van de andere personages terugkeert, van David Cronenbergs ‘fly’, Dr. Evil, en Charlie Chaplin tot de robots uit Metropolis en Tron) dat ons door de filmgeschiedenis leidt. In de aflevering ‘Sets and Architecture’ wil dat zeggen van hedendaags Glasgow (het decor van Red Road) via de donkere stadslandschappen van de filmnoir, de Méliès-maan, de sets van Citizen Kane en de huidige green screen-studio’s. De zwart-witte strips zijn geestig en strak getekend, waardoor er enorm veel ruimte overblijft voor Ross’ buitelende associaties.
De eerste twee delen van Filmish tekende Ross nog helemaal met de hand. Voor deel drie (toepasselijk gewijd aan Technology and Technofobia) gebruikte hij voor het eerst de computer. Hoe goed dat ook voor de strip uitpakte, de geschiedenis van technologie en film is er natuurlijk een van innovatie en vooruitgang, maar wat toch elke keer weer tot de verbeelding spreekt is dat vrolijke pandemonium van gestoorde geleerden, op hol geslagen machines en andere dystopische visioenen.
Voor een striptekenaar moet het heerlijk zijn om zichzelf in de hoofdpersoon uit Cronenbergs Videodrome te kunnen veranderen. Of als cyborg in Terminator-stijl je kop op een ander lichaam te laten plaatsen, terwijl de je lezer nog even uitlegt waar de film over gaat.
Samen maken die filmstrips nog iets anders duidelijk. Namelijk dat film natuurlijk gaat over kijken en plezier hebben in de bioscoop. En over nadenken en daarom nog meer genieten. Maar ook over de lol van identificatie en je inleven. Verrukkelijk hoe die simpele zwart-wit strips je aanzetten om de grens tussen doek en toeschouwer te slechten.

Dana Linssen