Redactioneel – 19 december 2013

Lars von Trier mag dan niet meer met de pers praten, de pers praat nog wel over hem. Maar eigenlijk moeten we het ook even over zijn producent en partner-in-crime Peter Aalbæk Jensen hebben. Hij was het die uiteindelijk besloot om Von Triers Nymphomaniac in een producer’s cut van twee delen in de bioscopen te brengen, terwijl een disclaimer aan het begin van de film duidelijk maakt dat dat een ‘ingekorte, gecensureerde versie’ is. Von Trier hoopt naar verwachting zijn eigen, expliciete versie van de film komend jaar gewoon op het Filmfestival van Cannes in première te laten gaan.
Dat roept een hoop vragen op. Natuurlijk kun je als filmmaker besluiten dat je film zo explosief is dat hij misschien niet voor alle bioscoopbezoekers geschikt is. En dat er meerdere versies van een film in omloop zijn is ook geen nieuw verschijnsel. Sinds de digitalisering van het filmproces is dat zelfs steeds vaker het geval. Denk maar aan Peter Jacksons Lord of the Rings-films die in bioscoopversies en extended dvd-versies naast elkaar bestaan. Maar dat je als filmmaker al op voorhand besluit dat je film te heftig is, en er daarom maar (zelf)censuur op toepast, is toch weer een novum. Bovendien: waarom zou je als filmkijker eerst een versie van een film gaan bekijken die duidelijk niet de voorkeur van de maker heeft, en dan daarna nog een keertje eentje zoals hij het bedoeld heeft? Dan moeten ze allebei wel heel goed zijn.
Extra cynisch wordt het omdat Aalbæk Jensen al in een vroeg stadium verklaarde dat een en andere ingegeven was om de financiers van de film gerust te stellen. "Als je uit zo’n klein strontland als Denemarken komt moet je de fondsen uit alle hoeken bijeen sprokkelen," vertelt Jensen eerder al aan vakblad Screen Daily. "Het zal van de financiering afhangen hoe pornografisch de film wordt."
Het past in ieder geval volkomen bij het idee van porno. Immers filmische exploitatie van seksuele beelden. Als een slang die in zijn eigen staart bijt blijkt Nymphomaniac dus gewoon een exploitatiefilm. U vraagt wij draaien. Hardcore, softcore, romantisch drama. Whatever turns you on.
Het is Von Triers/Jensens middelvinger naar de auteursfilm. Ze plegen geen censuur, maar commerciële zelfcensuur. En zetten ons filmliefhebbers als passieve consumenten op onze plaats. Het wachten is straks op de bioscoop die beide films tegelijkertijd naast elkaar gaat vertonen. Zodat je ook nog vergelijkend warenonderzoek kunt doen. Misschien is dat wel het ultieme statement over seksualiteit wat de film maakt. Of niet over seks, maar over consumptie. Wij lijden aan beelden-manie. Hyper-visualia. Overmatige kijk-drift. En zij spelen daar handig op in.

Dana Linssen | twitter @danalinssen