Evenementen – 31 oktober 2013
Drop City
Tijdreizen in de stad
Konden we maar tijdreizen maken naar het verleden. Er is goed nieuws: dat kan, je hoeft alleen maar om je heen te kijken naar de bebouwde omgeving. Oude en nieuwe gebouwen vormen het decor van het stedelijke leven. Wie door een stad loopt en om zich heen kijkt maakt altijd een tijdreis. Goede keuze van het Architectuur Film Festival, dat van 10 t/m 13 oktober in LantarenVenster wordt gehouden, om ‘Time Machine’ als thema te nemen. Met tientallen films, tv-series, debatten en talkshows gaat het over de tijdsdynamiek in steden. Het affiche van het festival vat dit samen in een beeld van een vrouw in een baljurk, tegen de achtergrond van Londen, waarin een hijskraan hoog boven alles uittorent. Dat het nieuwe ook altijd weer oud wordt, is te zien in Drop City, een documentaire over een alternatieve leefgemeenschap tussen 1965 en 1973 in de buurt van Trinidad in Colorado. De bewoners, veelal hippies, bouwden van afvalmateriaal koepelvormige huizen. In 1973 werd het dorpje verlaten, waarna het veranderde in een spookstadje, maar de herinnering biedt nog steeds inspiratie voor nieuwe woon- en leefvormen. Verandering is ook het sleutelwoord in films over de levenscyclus van gebouwen, zoals in Unfinished Italy, dat inzoomt op Italiaanse gebouwen die nooit zijn afgemaakt, en Unfinished Spaces, over de moeizame bouw in de jaren zestig van de kunstacademie in Havanna. Filmhuis De Spiegel in Heerlen vertoont 26 en 27 oktober een selectie uit het programma.
affr.nl | lantarenvenster.nl | filmhuisdespiegel.nl
Terug naar Nederlands-Indië
De Hongaar Péter Forgács is een beeldtovenaar die van oude familiefilmpjes al jaren prachtige documentaires maakt. Forgács zet de familiebeelden altijd in het licht van grote historische gebeurtenissen en catastrofes, zoals de Tweede Wereldoorlog. Het heeft aangrijpende films opgeleverd, zoals The Bartos Family, over de Hongaarse joodse familie Bartos, en The Maelstrom, over de Amsterdamse joodse familie Peereboom. Beide families werden in de Holocaust grotendeels weggevaagd. Het zet de vooroorlogse familiebeelden over gezinsgeluk, huwelijken en geboorten in een gruwelijk perspectief. EYE presenteert in de tentoonstellingsruimte van 5 oktober t/m 1 december Forgács nieuwste project Sluimerend vuur — Verhalen uit Nederlands-Indië 1900-1940. Forgács stortte zich in EYE op de collectie home movies uit Nederlands-Indië en maakte een selectie van de filmpjes over het dagelijks leven in de bloeitijd van het koloniale bewind. De beelden tonen de etiquette, de tradities, het familieleven, de geuren en kleuren van het leven van de blanke elite in de kolonie. De bezoeker loopt door zeven ‘sferen’, waarin hij op ruim vijftien grote schermen kan kijken naar beelden uit Nederlands-Indië, waaraan Forgács, zoals bij al zijn films, een bijna hypnotiserende soundscape heeft toegevoegd. Nieuw is dat hij ook citaten uit brieven gebruikt die de beelden in een sociaal-historische context plaatsen.
The Maelstrom
Zen is overal
Het Boeddhistisch Filmfestival heeft in de acht jaar dat het bestaat een vaste plek veroverd in het Nederlandse filmfestivallandschap. Op vredelievende wijze uiteraard. De achtste editie, die van 4 t/m 6 oktober wordt gehouden in EYE, staat in het teken van ‘nature & nurture’. Het thema is gekozen, schrijft festivaldirecteur Babeth M. van Loo in het voorwoord van de festivalbrochure, "omdat we het belang van eenheid, van Inter-Zijn willen benadrukken." Wie dit niet meteen begrijpt, is ook van harte welkom op het festival. Wat de bezoeker kan verwachten? In de woorden van bestuurslid Kees Hin: "Op de hoek van de straat staat "Hardcore Zen" op u te wachten, zoals een glimmende motor wacht op zijn berijder, zoals een monnik de berg op loopt, richting de wereld van de kunst." Wie op de glimmende Zen-motor springt, treft op het festival ruim vijftien films aan. Daaronder, uiteraard, films over verlichte leiders, zoals de Tibetaanse spirituele leider Miphan Rinpoche, die streeft naar een einde aan agressie in de wereld. De film An Uncommon King schetst een portret van hem. Maar er zijn ook films die het boeddhisme breed opvatten. Zoals de documentaire Alice Walker: Beauty in Truth, dat het levensverhaal vertelt van de schrijfster, wiens The Color People door Spielberg werd verfilmd. Walker is een voorbeeld van een vrouw, die ondanks haar achtergrond — kind van arme landarbeiders in een racistische omgeving — haar talenten wist te gebruiken. Het boeddhisme was en is één van haar inspiratiebronnen. In de documentaire Samenleven — Dialoog met de natuur praten onder meer filosoof Bas Haring, ecoloog en filosoof Matthijs Schouten en astronaut André Kuipers over de relatie tussen de mens en de natuur. Zijn we vervreemd geraakt van de natuur? Dat het boeddhisme in werk en leven van John Cage een grote rol speelde is geen geheim. De documentaire HN Cage: Journey’s in Sound portretteert de componist, die Zen-meester was, maar ook gefascineerd was door het toeval. Ook in het boeddhisme is de mens een vat vol contradicties.
An Uncommon King
Meer dan Bollywood
Het Indian Film Festival The Hague beleeft zijn derde editie. In Filmhuis Den Haag en Pathé Buitenhof staan van 2 t/m 6 oktober meer dan veertig films, speelfilms en documentaires op het programma. Het festival start op 2 oktober met Touring Talkies (Gajendra Achira, 2012), een ode aan de uitstervende reisbioscoop; een vrouw probeert haar reisbioscoop te redden in de door mannen gedomineerde bioscoopwereld. De keuze voor deze film als openingsfilm maakt duidelijk dat het Indian Film Festival het niet alleen in Bollywoodfilms zoekt. Het festival wil een realistischer beeld schetsen van de Indiase samenleving dan deze films doen. Zo presenteert het festival in samenwerking met de organisatie Free a girl films over kinderprostitutie in India. Te zien is onder meer Oass — The Dew Drop (Abhinav Shiv Tiwari, 2012). De speelfilm gaat over een plattelandsmeisje op zoek naar een betere toekomst in New Delhi, waar haar droom in een nachtmerrie verandert. Ook te zien is de voorpremière van The Lunchbox (Ritesh Batra) over twee mensen die bij toeval via brieven met elkaar in contact komen. Mumbai cha raja/Mumbai’s King (Manjeet Singh, 2012) schetst een portret van een disfunctionele familie in een sloppenwijk in Mumbai. Het festival is Bollywood niet helemaal vergeten. In Ramaiya vastavaiya (Prabhudheva, 2013) komt het klassieke Bollywoodstramien van boys-meets-girl tot leven met stralende kleuren, dans en muziek. Speciale festivalgast is Anurag Kashyap, de 39-jarige filmmaker die ver verwijderd is van de Bollywoodcinema. Kashyap maakt films die de samenleving geen feestelijke maar een kapotte spiegel voorhouden. Het leverde hem geregeld problemen met de censuur op. Onder andere Paanch (2003), gebaseerd op een gruwelijke reeks moorden, werd verboden want de film zou geweld, drugs en seks promoten. Kashyaps internationale doorbraak kwam met DevD (2009), dat geprezen werd om de Tarantino-benadering. Vorig jaar draaide op het festival van Cannes Kashyaps tweedelige misdaaddrama Gangs of Wasseypur, dat later dit jaar in Nederland wordt uitgebracht.
The Lunchbox
Russische opmars
Dat het Ruslandjaar is in Nederland merken we het hele jaar in de filmtheaters. Ook deze maand is Rusland er prominent aanwezig. EYE presenteert van 28 september t/m 15 december Ruskino 1913-2013, een uitgebreid overzichtsprogramma van een eeuw Russische cinema. Filmtheater ForumImages in Groningen presenteert in het kader van zijn Rossija Programma drie klassiekers. In de ‘Leve de Bolsjewieken’-film Arsenaal (Aleksandr Dovzhenko, 1929) gaat een veteraan na de Eerste Wereldoorlog in Kiev de strijd aan met het oude reactionaire regime dat nog steeds de touwtjes in handen blijkt te hebben. De bijna zeven uur durende Tolstoi-verfilming Oorlog en vrede (Sergej Bondartsjoek, 1966) was de duurste Russische film aller tijden. De kosten betaalden zich uit in de Oscar voor beste buitenlandse film. Van een andere orde is Dagen van duisternis uit 1988 van Aleksandr Sokoerov. Een wetenschapper die in Turkmenistan onderzoek doet naar religieuze praktijken, stuit op mysterieuze tegenwerking. De film lijkt een metafoor voor het optreden van de Sovjetautoriteiten. Focus Filmtheater Arnhem vertoont in het kader van de cursus Meesters van de Russische Cinema drie films van Eisenstein: Aleksandr Nevski en de beide delen van Ivan de Verschrikkelijke. Voorafgaand aan deel twee is er een lezing. Chassé Cinema in Breda vertoont ook Ivan de Verschrikkelijke en presenteert onder de titel ‘Het portret van een genie — de Russische regisseur Sergei Eisenstein’ een thema-avond over de revolutionaire filmmaker. Na een met fragmenten uit zijn werk gelardeerde lezing over zijn films wordt Aleksandr Nevski vertoond. De Verkadefabriek in Den Bosch besteedt 6 en 7 oktober aandacht aan de Russische cinema met nog onbekende titels. Filmhuis Den Haag tenslotte besteedt op drie avonden met lezingen en films respectievelijk aandacht aan de zwijgende periode in de Russische cinema, de Tweede Wereldoorlog en de periode van verstarring en glasnost.
Zie voor data de sites van de filmtheaters
Aleksandr Nevski
Indië en de bakker in Wassenaar
Filmhuis Wassenaar duikt ter gelegenheid van de maand van de geschiedenis het locale en nationale verleden in. Het nationale verleden komt aan bod in de twee filmdelen van Nederlands-Indië (deel 1 op 17 okt., deel 2 op 25 okt.). De door het Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid samengestelde compilatiefilm bevat uniek beeldmateriaal uit de koloniale tijd. Omdat vrijwel alleen de blanken in die tijd filmden, geven de beelden een indruk van het Indische leven gezien door de ogen van de koloniale bewoners. Omdat er in het moederland vraag was naar zulke beelden, maakte in de jaren twintig de Nederlandse filmpionier Willy Mullens al opnamen in Indië. Maar de compilatiefilm bevat beelden uit de hele twintigste eeuwse geschiedenis van Indonesië. Van de ‘Jappenkampen’ tot aan de bevrijding, van de politionele acties (de koloniale bevrijdingsoorlog) tot aan de soevereiniteitsoverdracht. De film besluit met het staatsbezoek van koningin Juliana en prins Bernhard in 1971 aan Indonesië, een mijlpaal in de normalisering van de betrekkingen. Naast deze nationale geschiedenis komt in Filmhuis Wassenaar de locale geschiedenis aan bod met Wie, wat, waar in Wassenaar (11 okt.). Deze film werd in 1959 gemaakt door een commercieel filmbedrijf, dat gezellige films maakte over het leven in steden en dorpen, met als doel ze tegen betaling aan bewoners te vertonen. In de jaren vijftig was dat een succesformule.
Willy Mullens
Papa is een verzamelaar
Dat zijn nog eens cadeautjes! In de jaren negentig schonk de Friese familie Ennik aan EYE de filmcollectie van de patriarch van de familie. Het bleek niet zomaar een collectie, maar honderden filmblikken, waarin soms verrassende ontdekkingen zaten. De ondernemer Ennik kocht vanaf de jaren vijftig grote partijen films in de hoop dat er iets bijzonders tussen zat. De collectie dijde snel uit, zodat het woonhuis in Friesland te klein werd en vrienden — of beter gezegd: hun huizen — werden ingeschakeld voor de opslag van de films. Wekelijks kwam de familie met vrienden bij elkaar om de films te bekijken. De collectie, die negentig jaar filmgeschiedenis omvat, bevat van alles: van melodrama tot klucht, van documentaire tot bioscoopjournaal. Sommige films zijn in goede, andere in slechte staat. Concreet verzamelde Ennik zevenhonderdvijftig films, waaronder unieke, zoals de verloren gewaande Nederlandse film Majoor Frans (1916) van Maurits Binger en het melodrama La belle dame sans merci (1920) van de Franse avantgarde filmmaakster Germaine Deluc. De hoogtepunten uit de Ennik-collectie zijn in de vorm van thematische programma’s in de weekends van 5 oktober t/m 3 november voor het eerst in EYE te zien. Op 12 oktober en 3 november zijn dat korte slapsticks, kluchten en animaties, die live worden begeleid door de studenten van het Utrechts Conservatorium. Op 19 en 27 oktober draait het om melodrama’s en staan Justice d’abord (1921) en Signori Giurati (1916) met live begeleiding op het programma. Tegelijk met deze programma’s is de door Enniks dochter Joyce samengestelde tentoonstelling van stills uit de collectie van haar vader te zien.
Majoor Frans