Boeken: Ennio Morricone In His Own Words

Wat klinkt als de zoveelste biografie over maestro Ennio Morricone is eigenlijk een onmisbaar boek voor iedereen die kennis wil maken met (of al expert is in) de Italiaanse meester­componist. De jonge componist en inter­viewer Alessandro De Rosa komt tot de kern van Morricone, in al zijn typische tegen­strijdigheden.

Ja hoor, daar hebben we weer zo’n ronkende tekst om een biografie aan te prijzen. Ditmaal doet het onderwerp van het boek zelf een stevige duit in het zakje. ‘Zonder twijfel het beste boek dat ooit over me geschreven is, het meest authentieke, het meest gedetailleerde (…) en het meest waarheidsgetrouwe’, aldus Ennio Morricone.

Maar de inmiddels negentigjarige maestro heeft gelijk. Ennio Morricone In His Own Words, bestaande uit interviews die dik 250 bladzijden beslaan, biedt een onvergelijkbare bron aan informatie over het enorme oeuvre van de filmmuziekcomponist, komt met verrassende inzichten en bevat zoveel details en anekdotes, dat zelfs fans en verzamelaars van zijn werk er stil van worden. Voorbeeldje: wist u dat niet Wendy Carlos, maar Morricone de eerste keus van Stanley Kubrick was om de soundtrack te leveren voor A Clockwork Orange (1971)?

Dat alles is de verdienste van de jonge componist en interviewer Alessandro De Rosa, die niet alleen blijk geeft van een grote kennis van Morricones oeuvre, maar zijn werk ook kan duiden tussen dat van andere muzikale grootheden en daarnaast de fijne (en minder fijne) kneepjes van de Italiaanse filmindustrie kent. Dat laatste is een essentieel maar vaak ondergeschoven aspect bij andere biografen en journalisten, die zelden de Italiaanse (genre)films hebben gezien waarvoor Morricone enkele van zijn allerbeste soundtracks schreef. Wie vertrouwd is met de vele thrillers, westerns, actiefilms en psychodrama’s die de maestro van muziek voorzag, weet hoe vaak een middelmatige film daardoor een enorme kwaliteitsinjectie kreeg.

Gelukkig blijft De Rosa niet steken in wetenswaardigheden die übernerds zullen bekoren, zoals het ware verhaal achter Morricone’s samenwerking met de schandalig onderschatte arrangeur en componist Bruno Nicolai. De schrijver behandelt natuurlijk uitvoerig de innige relatie die Morricone onderhield met Sergio Leone, die met Once Upon a Time in the West (1968) een hoogtepunt van de cinema opleverde. Hun unieke werkwijze wordt intrigerend door Morricone verwoord, wanneer hij stelt dat zijn muzikale thema’s in Leones films niet alleen functioneren als metapersonages, maar het ook lijkt alsof de personages in de films de muziek zélf horen. Het is ook verhelderend en zelfs ontroerend te lezen over hoeveel intellectueel en emotioneel belang Morricone hecht aan zijn samenwerking met politiek geëngageerde regisseurs als Elio Petri en Pier Paolo Pasolini.

Een heet hangijzer blijft de manier waarop Quentin Tarantino oud werk van Morricone uit de context van de betreffende films haalde en voor zijn eigen films zoals Inglourious Basterds (2009), Django Unchained (2012) en The Hateful Eight (2015) gebruikte, maar hierdoor wel een nieuw en jong publiek met zijn muziek liet kennismaken. De Rosa en Morricone gaan uitgebreid in op Tarantino’s aanpak, waar de componist duidelijk een ambivalent gevoel bij heeft: hij zegt dat zijn muziek haar ware betekenis verliest wanneer deze voor een andere film wordt gebruikt, maar vindt tegelijk dat Tarantino’s manier van filmmaken vele andere kwaliteiten bezit. Hier ontvouwt zich eigenlijk de crux van Morricone’s aard. Hij is een vat vol tegenstrijdigheden: kwaad, onzeker, trots en soms overdreven bescheiden, zoals ondergetekende mocht ervaren tijdens een interview en een concert jaren geleden in Berlijn. De maestro vat het voor één keer voor ons samen: “Ik ben altijd op zoek naar het juiste geluid, of een verzameling geluiden, hun onderlinge verhoudingen, en naar iets daar ver voorbij… maar dit is een extreem mysterieuze kwestie.” Waarna hij in de verte staart en een tijd niets meer te zeggen heeft.

Fascinerend boek.

Ennio Morricone In His Own Words, Alessandro De Rosa | 2019, Oxford University Press | 341 pagina’s | €28, e-book €22