Actie! Op de set van Land van Johan

Datum 05-03-2025
Auteur Jan Pieter Ekker en Bob Bronshoff
Thema Actie!Filmkrant 477
Deel dit artikel

V.l.n.r. Ibrahim Hadi, 1st A.D. Olaf Westra, regisseur Eddy Terstall, (half verscholen achter de camera) acteurs Ron Schuitema en Rogier Philipoom, set dresser Angelique Melis, DoP Zoltan Gabor Déak, camera-assistent Ahmed Al Amoudi en kostuumassistent Britt Benschop. Foto: Bob Bronshoff

Sumatrastraat 24, 1094 ND Amsterdam, 9 juli 2024, 12.10 uur

In een Amsterdamse koffiehuis heeft Ab – bruin leren jack, krullenbol, bakkebaarden – post uit Marokko opgehaald bij Tante Sjaan. “Je ziet er moe uit, Appie…”, zegt ze. “Ja, ik ben moe van werk”, antwoordt hij. “Ach… van werken is nog nooit iemand doodgegaan”, is de schijtlollige reactie van stamgast Joop. “O nee? Vroeger werden mensen nooit ouder dan vijftig. Hoe denk je dat dat kwam?! Vijf broers van mijn vader hebben zich hartstikke doodgewerkt”, riposteert zijn maat Henk, terwijl hij de krant openslaat. Joop weer: “Nou dan word jij niet ouder als negentig, want je zit al ik weet niet hoe lang op je luie reet in de ziektewet.”

In Café Insulinde, op de hoek van de Sumatrastraat en de Madurastraat in Amsterdam-Oost, is Eddy Terstall bezig met de opnamen van Land van Johan. Het wordt een epos in drie delen, waarin te zien is hoe Nederland is geworden zoals het nu is. De hippietijd, de kroningsrellen, Fortuyn, de bankencrisis; het komt allemaal voorbij.

Voetbalmomenten zijn de ijkpunten in de tijd – van ‘de mistwedstrijd’ van Ajax tegen Liverpool eind 1966 tot de bal van Rob Rensenbrink op de paal, in de slotminuut van de WK-finale tegen Argentinië in 1978. Het WK in Duitsland ontbreekt natuurlijk niet; Ab (Ibrahim Hadi) is vanuit het Rifgebergte naar Amsterdam gekomen, nadat hij Nederland onder aanvoering van Cruijff zag excelleren.

“Ik ben je naam vergeten”, zegt 1st A.D. Olaf Westra tegen Henk. “Rogier”, antwoordt Rogier Philipoom met Amsterdamse tongval. “Maar Henk is ook goed hoor.” “Hij reageert op alles”, zegt Ron Schuitema, die Joop speelt, ook in plat Amsterdams. Terstall hoort het glimlachend aan. Hij zit op de grond, naast het komische duo. De camera van de Hongaars-Nederlandse DoP Zoltan Gabor Déak staat pal voor zijn neus.

Even later leunt Ab weer over de toog voor een laatste repetitie. Henk slaat vervolgens de krant open en begint te klagen over het weer. “Godtyfus, wat een kolereweer wordt het komend weekend. Zware windstoten vanwege een of ander teringlagedrukgebied boven de Noordzee.” En tegen Ab: “En allemaal jouw schuld.” “Laat die jongen nou eens met rust”, bemoeit Tante Sjaan (Marjolijn Touw) ermee. Henk weer: “Niks ervan. Als er iets kut is, moet je altijd gastarbeiders de schuld geven.” “Oliebol”, is Abs reactie; hij zegt het als een klein kind dat net een nieuw woord heeft geleerd.

Terstall gniffelt. “Oliebol?! Is er geen beter woord? Pannenkoek, of is dat niet van die tijd?” “Oliebol is goed”, bemoeit Philipoom zich ermee. “Vette oliebol!” “Dat is fatshaming”, vindt Schuitema. “Dat kan zeker niet meer.” “Oliebol is prima toch”, vindt Hadi.

Cinematograaf Déak wil nog wat meer daglicht in het café, Hadi’s make-up wordt snel nog even bijgewerkt. “Oké. Here we go! Vanaf ‘Je ziet er moe uit’”, roept Westra, zittend op de rand van het biljart. “Eerste posities alsjeblieft.”

“We maken ons klaar voor een opname”, zegt Westra een paar tellen later. “Rogier, je moet oppassen dat je de krant niet te laag houdt als je ’m openslaat, want anders zit ’ie niet voor de camera”, waarschuwt Terstall nog fluks. “Ik ga naar de monitor.”

“Als er iets kut is, moet je altijd de gastarbeider de schuld geven”, brult Henk weer. “Oliebol!”, scheldt Ab terug. “Ik heb pijn aan m’n rug, dat is jouw schuld!”, doet Henk er nog een schepje bovenop. “Oliebol!”, zegt Ab weer. “En ik heb zweetliezen, da’s ook jouw schuld!”, gaat Henk door. “Waarom nou toch?”, verzucht Tante Sjaan.

“We zijn gestopt”, zegt Westra even later. “Prima”, vindt Terstall. “Maar één keer oliebol is wel genoeg.”