Une affaire d’honneur

In het Parijs van 1887 leidt een klap in het gezicht van een legerofficier tot een reeks gewelddadige duels.

Ook al beschikte de mensheid aan het eind van de negentiende eeuw over een goed ontwikkeld spraakvermogen, toch werden conflicten in bepaalde kringen nog steeds beslecht met een duel, ondanks dat die praktijk officieel verboden was. De ingrediënten: twee mannen, van wie er minstens één ijdel genoeg was om genoegdoening te eisen, probeerden elkaar te verwonden tot er voldoende eer was hersteld.

Uit onderzoek dat de Zwitserse filmmaker Vincent Perez deed naar duelleren in en om Parijs in die tijd, bleek 1 op de 35 duels dodelijk voor een van de partijen. Saillant detail: ongeveer de helft van de mannen was afkomstig uit het leger, zoals te verwachten valt, maar de andere helft bestond grotendeels uit journalisten en schrijvers. De reden was dat in 1881 de wet op de persvrijheid werd ingevoerd, na driekwart eeuw staatscensuur. Vanaf dat moment mocht men publiceren wat men wilde. Maar viel een artikel fout bij betrokkenen, dan werd soms genoegdoening geëist in de vorm van een duel.

Voldoende aanleiding voor spektakel, maar de grote kracht van Une affaire d’honneur is dat de film een ingetogen karakter heeft, net als hoofdpersonage en schermmeester Clément Lacaze, hier gespeeld door een bijzonder charismatische Roschdy Zem. Wat begint met liefde en jaloezie en een klap in het gezicht van een kolonel (gespeeld door Perez zelf) leidt tot meerdere duels.

Interessanter dan die weinig verrassende duels is de microrevolutie die zich buiten de ring voltrekt. Hoe boeiend het ook is om naar Roschdy Zem te kijken, de echte hoofdpersoon van deze film zou feminist Marie-Rose Astié de Valsayre moeten zijn, een vrouw die echt heeft bestaan. Niet alleen richtte ze een schermschool op voor vrouwen, ze streed voor stemrecht, gelijke betaling en het afschaffen van het verbod om broeken te dragen.

Curieus dat Perez er niet voor koos deze vrouw tot middelpunt te maken. Hij moet wel echt heel graag een film over duelleren hebben willen regisseren. Ergo: maître d’arme Clément Lacaze werd de spil van het verhaal en het duelleren staat centraal. Dan wreekt zich vervolgens wel de ondermaatse montage van die duels, waardoor je nauwelijks de spanning van het gebeuren voelt.

Toch is het een verdienste van Une affaire d’honneur dat Astié de Valsayre weer aandacht krijgt. Even dreigt de film zich in de voet te schieten met de suggestie van een romantische affaire tussen de schermmeester en de feminist, maar gelukkig houdt Perez maat. De wet die het vrouwen verbood om broeken te dragen raakte trouwens in de vergetelheid en werd pas in 2013 officieel afgeschaft.