True Detective: seizoen 3

Makers van Southern Gothic-series als True Detective, Sharp Objects en Justified ont­mantelen het romantische beeld dat bestaat van small-town America. Ze verbeelden de ‘American backwaters’: geïsoleerde gehuchten waar de Amerikaanse Droom nooit is be­gonnen. Een duik in de beeldvorming van deze regio op televisie naar aanleiding van seizoen drie van True Detective.

Een ‘backwater’ is een aftakking van een rivier waarin het water bijkans stilstaat. De stroming wordt verhinderd door een dam of door het getij. ‘American backwaters’ is een treffende metafoor voor de rurale gebieden waar culturele en economische vooruitgang zijn gestagneerd: geïsoleerde gemeenschappen die lange tijd zijn verwaarloosd. Het zijn plekken waar industrieën zijn weggevaagd, waar treinen doorheen denderen en waar racisme welig tiert. De algehele misère in dit soort achtergestelde gebieden is al vanaf de negentiende eeuw een inspiratiebron voor het literaire Southern Gothic-genre, waarin afgeleefde dorpjes dienen als het decor voor macabere, groteske taferelen.

Het ontstaan van Southern Gothic wordt toegeschreven aan de armoede die ontstond in het zuiden van de Verenigde Staten, nadat de burgeroorlog in 1865 werd verloren door de confederale staten en de slavernij werd beëindigd. Schrikwekkende plantages maakten plaats voor door witte boeren bevolkte gehuchten. Romanciers schreven over het erbarmelijke leven, over vervreemding, verdorvenheid, aftakeling, wanhoop en krankzinnigheid; thema’s die in Southern Gothic-televisieseries als Justified, Sharp Objects en True Detective prominent aanwezig zijn. Scenaristen gebruiken de American backwaters als setting van hun verhaal, om te tonen hoezeer bepaalde delen van de Verenigde Staten in deze roerige tijden in een impasse verkeren.

Raylon Givens (Timothy Olyphant), het hoofdpersonage uit Justified, is geboren en getogen in Harlan, Kentucky. Dit is een gemeenschap die honderd jaar floreerde dankzij de kolenindustrie die vanaf de jaren vijftig van de vorige eeuw langzaam maar zeker tot stilstand kwam na een grillige periode vol stakingen. Documentairemaker Barbara Kopple legde in de zomer van 1973 vast hoe een grote groep mijnwerkers het werk neerlegde in hun strijd voor betere arbeidsomstandigheden en hogere lonen, in haar met een Oscar bekroonde Harlan County, USA. Deze staking werd op brute wijze gebroken door knokploegen van de mijnexploitant.

Schijn bedriegt
In Justified zien we de huidige gevolgen van de economische teloorgang. Givens is een US Marshall die sommige van zijn generatiegenoten – die het niet zo ver als hij hebben geschopt en hebben gekozen voor een leven als crimineel – achter slot en grendel probeert te krijgen. De problematiek rondom alcohol- en drugsmisbruik, extreemrechts gedachtengoed en seksuele transgressies passeren de revue. Dat eerste is ook in het echt een nijpend probleem: in het armoedige Harlan kunnen inwoners uitsluitend binnen de stadsgrens alcohol kopen. De gemiddelde levensverwachting ligt jaren lager dan het Amerikaanse gemiddelde, en het inwoneraantal neemt al vanaf de jaren veertig van de vorige eeuw af.

Auteur en scenarist Gillian Flynn (bekend van Southern Gothic-titels als Gone Girl (in 2012 verschenen als boek, in 2014 verfilmd) debuteerde in 2006 met de naargeestige roman Sharp Objects, vorig jaar bewerkt tot een achtdelige miniserie over misdaadjournalist Camille Preaker (Amy Adams) en diens onstuimige verleden in het onbestemde (en gefictionaliseerde) dorpje Wind Gap in Missouri, waar ze een tienermoord onderzoekt. Net als in Harlan bladdert in Wind Gap de verf van de façades in de hoofdstraat. Werk is uitsluitend voorhanden in de massale slachtfabriek, ver weggestopt aan de rand van de bebouwde kom.

In plaatsjes als Harlan en Wind Gap lijkt het alsof er vrijwel niets gebeurt, maar schijn bedriegt, zo blijkt ook in de in 2017 verschenen podcast In the Dark, over de moord op een kind in 1989. In een onbeduidend dorpje in Minnesota gebeuren aan de lopende band zaken die het daglicht niet kunnen verdragen; gruwelen die door slecht politiespeurwerk pas decennia later worden onthuld.

Volle maan
Het lijkt alsof scenarist Nic Pizzolatto zich voor het derde seizoen van True Detective heeft laten inspireren door bovengenoemde episode. Oscarwinnaar Mahershala Ali speelt rechercheur Wayne Hays die in 1980 in een dorp in het Ozarkgebergte in Arkansas bericht krijgt van de vermissing van een broertje en een zusje. Het jongetje wordt vermoord aangetroffen in de bossen, vergezeld door mysterieuze artefacten. De verdachte die wordt veroordeeld voor de moord blijkt tien jaar later onschuldig. Hays blikt in de serie vanuit 2015, lijdend aan dementie, terug op deze zwarte periode.

Het derde seizoen van True Detective is Southern Gothic pur sang. Met op een gegeven moment een shot van de weerspiegeling van een volle maan in een modderplas. Grotesker kan het niet: groezeligheid en het sublieme komen hier samen. Hays dementie werkt daarnaast als zinnebeeld voor de vergeten en afgetakelde American backwaters, waar allerlei geheimen nog moeten worden ontsluierd. Dat is exact wat televisiemakers van Southern Gothic doen, het ontsluieren van het romantische beeld dat bestaat van small-town America. Net zoals de eerste auteurs uit het Southern Gothic-genre dit twee eeuwen geleden deden. In een eveneens rumoerige tijd.