TOUR DES LÉGENDES

In de documentaire Tour des légendes rijdt Erik van Empel de Tour de France-etappe Briancon-Aix les Bains van 1948 in een nieuwe dimensie. Regiedebuut van een cameraman die geen sportliefhebber is.

Het oog van cameraman Eric van Empel (45) dat normaliter achter een oculair schuilgaat, verstopt zich tijdens het interview achter een donkere zonnebril. Misschien past het wel bij de dromer die Van Empel zegt te zijn; het gaat niet om wat die ogen zien, maar om wat zijn geestesoog daarachter in zijn fantasiewereld ziet. Betrokken op het werk dat hij maakt, en in zijn eigen woorden: "Niet het verhaal is belangrijk, maar de manier waarop het wordt verteld."
Zo bezien klinkt het al minder opmerkelijk dat Van Empel, wiens liefde voor sport niet verder rijkt dan af en toe een rondje fietsen, een documentaire maakte over een etappe in de Tour de France van 1948. Het was niet de Tour die hem greep, maar de mythische wereld erachter, die hij ‘zag’ in een oude foto van afgepijgerde renners op de Col de Galibier. Van Empel: "Ik vroeg me af hoe het komt dat één oude wielerfoto me meer boeide dan de urenlange televisieverslagen van tegenwoordig. Het is niet waar dat we alles kunnen zien sinds we televisie hebben. Ik ging op zoek maar de fantasie bij de foto: ik wilde uitzoeken in hoeverre die met de werkelijkheid strookt."

IJzeren Briek
Erik Van Empel, die met Tour des légendes zijn regiedebuut maakt, wilde met zijn eigen beeldmateriaal de link leggen tussen vroeger en nu. Niet door te reconstrueren, maar door het in beeld brengen van de mythe. Van Empel: "Juist wat ontbreekt geeft ruimte voor de verbeelding die tegenwoordig zo zeldzaam is. Zelf heb ik ook weer ruimte voor de kijker gelaten, ik heb bewust niet alles ingevuld."
De Tour des légendes-volgwagen (Van Empels eigen oude Mercedes) vertrekt vanaf de begrafenis van Tourlegende Gino Bartali. Een reeks ontmoetingen met oude wielerhelden als ‘IJzeren Briek’ en krantenarchieven, omsloten door het Tourcircus anno nu, leiden naar de bergtop waar het 55 jaar geleden allemaal gebeurde. Van Empel liet feit en mythe, heden en verleden daar samen komen in een slotsequentie van 12 minuten fantasiebeelden die door digitale manipulatie tot stand kwamen. Hij zet daarmee het fundament van het documentairegenre — wat je ziet is écht — aan de kant. Dat het publiek dat niet zal pikken, daarvoor is Van Empel niet bang. "Het publiek weet ook wel dat de realiteit die ze krijgt voorgeschoteld die van de regisseur is. Tussen documentaire en fictie ligt nog een middengebied waar ruimte is voor wat ik de ‘luxe documentaire’ zou willen noemen: alles wat bijdraagt aan het verhaal mag je gebruiken, zolang je er maar duidelijk over bent."

Karin Wolfs