The Town

De brille van the town schuilt niet in het misdaadverhaal maar in de stilistische keuzes van Ben Affleck, die recht tegen de stroom in roeit.

Ben Affleck wist als acteur zelden te overtuigen, maar kan zich als regisseur na twee films al met Clint Eastwood meten. Die vergelijking gaat niet alleen op vanwege de carrièreswitch van voor naar achter de camera die ze beiden maakten. Want net als Eastwood in zijn beste films, zet Affleck subtiel en intelligent de houdbaarheid van Amerikaanse mythes op de helling. Subtiel, omdat hij de illusie in stand houdt — verder kun je in Hollywood ook niet gaan. En intelligent, omdat zijn scenario’s zo compact en met zo veel lagen geweven zijn dat je ze als recensent bijna geen recht kunt doen.
the town is, na het verrassende gone baby gone, weer een misdaadfilm met alle noodzakelijke ingrediënten: ruwe bankovervallen, snelle autoachtervolgingen en een spannende plot. Maar zonder dat ze er werkelijk toe doen. Affleck volgt de genrewetten alleen maar braaf na, zodat hij het existentiële drama van de mens achter de misdadiger kan uitdiepen.
the town dompelt de kijker onder in een gesloten, haast claustrofobische gemeenschap: Boston-suburb Charlestown, het criminele hart van de stad. Bendeleider Doug MacRay (Affleck zelf) weet niet anders of de onderwereld is zijn thuis. Zijn verslaafde moeder liet hem als baby in de steek, zijn vader zit een levenslange gevangenisstraf uit, en zijn collega-kraker en beste vriend Jem is een opgewonden standje dat er om het minste of geringste op los hamert.

Haarscheurtjes
Dan springen er haarscheurtjes in de vanzelfsprekendheid waarmee Doug zijn realiteit aanvaardt. Daarvoor zorgt bankmedewerker Claire Keesey (Rebecca Hall), een godin bijna, die tijdens een overval geblinddoekt gegijzeld is door zijn bende. Na haar vrijlating zoekt Doug haar op. Ze worden verliefd en hun romance is zijn eerste contact met het ‘normale’ burgerlijke bestaan. Een huizenhoog dilemma doemt op: kan hij zich bevrijden uit het milieu dat hem van jongs af aan kneedde, en hoe?
the town lijkt hiermee een typisch Amerikaans pleidooi voor je lot in eigen hand nemen. Maar dat is schijn. Doug ondervindt juist hoe taai de banden met het verleden zijn die hij wil doorsnijden. Zo eindigt de film uiteindelijk ergens in het midden — een nieuw leven beginnen kan, alleen niet zonder offers te brengen.
Toch schuilt de echte brille van the town niet zozeer in de manier waarop de film nuances aanbrengt in de Amerikaanse droom van zelfbeschikking. Dat zijn de stilistische keuzes van Affleck, die recht tegen de stroom in roeit. Behendig vermijdt hij het grote gebaar, en daarmee de verstikking. De bescheiden cameravoering, de rustige montage en de kalme, ingehouden pianomuziek scheppen ruimte voor inleving en contemplatie. Die mist vaak in Hollywood, maar is onontbeerlijk om iets voor deze bad guy te gaan voelen. Afflecks spel mag als altijd eentonig en uitdrukkingsloos zijn, zijn uitmuntende regie maakt dat je bereid bent om dat voor één keer te vergeten.

Niels Bakker