The Road to Mandalay
Kom je als vluchteling ooit weg?
Lianqing vlucht van Myanmar naar Thailand en belandt aan de onderkant van Bangkok.
Je zou een film kunnen maken over een vluchteling die alles achter laat om ergens anders een beter leven te vinden en vastbesloten is om haar waardigheid te behouden, maar die door alle tegenslagen toch verliest. Af en toe denk je dat het die film is. Of gaat worden. Maar The Road to Mandalay is niet die film.
Het begint met een oversteek. Een boottocht over een smalle rivier, ergens op de grens tussen Myanmar en Thailand. Voor Lianqing betekent Myanmar een leven in armoede. Thailand biedt in ieder geval een kans om te overleven. Als ze de trip tenminste kan betalen want niks kapitalistischer dan de vluchtelingenindustrie, zoals regisseur Midi Z ook al liet zien in Poor Folk (2012). Voor elke stap moet betaald worden. Op weg naar Bangkok ontmoet ze Guo, een vriendelijke jongen die zijn stoel in de vrachtwagen aan haar afstaat en zelf in het laadruim gaat liggen.
Eenmaal in Bangkok blijkt alles veel moeilijker dan gedacht. Ooit kon je hier gewoon aan het werk en een werkvergunning aanvragen, zegt iemand in het eerste sollicitatiegesprek, maar de regels zijn veranderd. Nu moet je eerst een vergunning hebben. Die je niet krijgt als vluchteling. In Lianqings ogen zie je het vuur een beetje doven, maar ze geeft niet op. Er volgen meer tegenslagen, maar Lianqings vastberadenheid en doorzettingsvermogen in een wereld die haar niet wil hebben, vormen het hart van de film. Noodgedwongen neemt ze weer contact op met Guo.
Het hypocriete, net als in de meeste andere landen, is dat er in Thailand dankzij het strenge vluchtelingenbeleid een omvangrijke illegale economie is ontstaan waar mensen met medeweten van de autoriteiten worden uitgebuit. Dat is waar Lianqing koste wat kost niet terecht wilde komen, maar waar ze uiteindelijk toch belandt. Guo heeft het ondertussen wel gezien in Thailand en wil terug. En hij wil trouwen. Wat toch echt twee stappen te ver is voor Lianqing. Zij wil naar Taiwan, waar het makkelijker werken is.
Midi Z (1982) liet Myanmar op z’n zestiende achter zich en ging studeren in Taiwan, waar hij sindsdien woont en werkt. Maar in zijn films blijft de regisseur het land waar hij werd geboren kritisch volgen. Ice Poison (2014), de Taiwanese inzending voor de Oscars in 2015, volgt twee vluchtelingen die hun ellende wegroken met crystal meth. In 14 Apples, een documentaire die dit jaar verschijnt, vraagt een moeder advies aan een waarzegger voor de problemen van haar zoon. Veertien dagen in een klooster is het antwoord, en elke dag een appel eten. Zo pak je inderdaad een depressie aan. Rode draad is de erbarmelijke toestand waarin de bevolking van Myanmar leeft, een land waar zelfs in 2018 alleen de hoofdstad stromend water heeft. Zelfs als je er probeert weg te komen, beland je in de ellende. Ontsnappen is eigenlijk niet mogelijk. Vandaar de titel: Mandalay is een stad in Myanmar.
