The Outcasts

Deze verloren klassieker van de Ierse cinema is dankzij een blu-ray release voor het eerst in veertig jaar weer te zien.

Ergens was het wel toepasselijk, hoe de Ierse film The Outcasts na het verschijnen in 1982 verdween in een mist van obscuriteit. Dat hij meer bestond als een fantoom of legende dan als iets tastbaars.

Ruim tien jaar nadat hij het script schreef voor The Blood on Satan’s Claw (1971) maakte Robert Wynne-Simmons met The Outcasts zijn eigen, en naar zou blijken enige, speelfilm als regisseur.

The Outcasts speelt zich af net voor de vijfjarige Ierse hongersnood van halverwege de negentiende eeuw, ook wel ‘potato famine’ genoemd, omdat hij werd ingeluid door een mislukte aardappeloogst. In een landelijk en geïsoleerd gehucht woont de jonge vrouw Maura (Mary Ryan) met haar familie. Maura is anders. Ze heeft iets kinderlijks en naïefs, maar ook iets ongrijpbaars. En zoals zo vaak is dat anders zijn reden om haar uit te sluiten, te pesten. En om, wanneer tegenslag zich aandient, haar als zondebok aan te wijzen.

In een interview over The Blood on Satan’s Claw vertelde regisseur Piers Haggard dat hij in die film had getracht “the sense of the soil” te vatten. Hetzelfde kan worden gezegd van The Outcasts, waarin de zompige modder en gure mist zich dwars door het scherm in je botten lijken te nestelen. Waar Satan’s Claw onvervalste folkhorror is, daar is The Outcasts minder makkelijk te categoriseren. Zoals Mark Fisher schrijft in zijn boek The Weird and the Eerie: “Het vreemde en griezelige zijn te vinden aan de randen van genres.” The Outcasts bevindt zich precies aan die randen.

De film speelt zich af aan de grenzen van het verklaarbare. Daar doolt de mysterieuze Scarf Michael (Mick Lally), die met zijn viool en stromasker binnenvalt tijdens een huwelijksfeest. Zijn komst kondigt zich aan als een echo van de muziek die binnen gespeeld wordt. Hij is iemand die vooral lijkt te bestaan in fluisteringen en geruchten, een beetje zoals de schimmige figuur in ‘Swordfishtrombone’ van Tom Waits: “Perhaps this yarn is the only thing that holds this man together / Some say that he was never here at all.”

Het is Maura die hem letterlijk en figuurlijk zijn masker afzet en ziet dat daaronder “gewoon een man” zit. Wat even waar is als dat zij gewoon een vrouw is. Door haar omgang met Scarf Michael wordt Maura beschuldigd van hekserij en moet ze kiezen tussen de wereld die ze kent, maar die haar verwerpt, of een wereld die haar vreemd is, maar uitnodigt. De spookachtige eindscène onderstreept dat deze film bovenal gaat over het diepmenselijke verlangen ergens bij te horen. Gezien te worden.

The Outcasts is vanaf 23 september 2024 verkrijgbaar op blu-ray (BFI, import).