The New Year That Never Came

Dat Nick mag sterven

The New Year That Never Came

Grootse omwentelingen in de geschiedenis worden in het klein verteld in deze tragi­komische Roemeense debuutfilm over de laatste dagen onder Nicolae Ceauşescu.

Het is bijna Kerstmis in het Roemenië van 1989. Een jongetje schrijft op zijn verlanglijstje voor de kerstman de wens dat “ome Nick sterft”.

De Nick in kwestie is Nicolae Ceauşescu. En Kerst is vroeg dit jaar, want het is een wens die lijkt te gaan uitkomen: de tragikomische debuut­film The New Year That Never Came gaat over de laatste decemberdagen dat de communistische dictator nog aan de macht is.

Regisseur en scenarist Bogdan Mureşanu laat de val van Ceauşescu’s totalitaire regime echter niet zien aan de hand van de grote historische gebeurtenissen – de gewelddadige onderdrukking van opborrelend protest is hooguit op de radio te horen. In plaats daarvan toont hij een dag uit het leven van enkele Roemenen, die allen op hun eigen manier meegezogen worden in het machtsvacuüm aan het einde van het communistische tijdperk.

Er is de zenuwachtige vader van het jongetje, bang voor de repercussies van die incriminerende brief van zijn zoontje aan de kerstman; een televisieregisseur die moet ingrijpen in een propagandistische uitzending; en een acteur die tegen haar politieke principes in op de nationale televisie Ceauşescu moet aanprijzen.

Schakelend tussen deze personages maakt Mureşanu een mozaïek van het leven in Ceauşescu’s politieke klimaat. De film krijgt daardoor iets losjes en vrijblijvends; het zijn vooral banale reflecties op grootse gebeurtenissen. Maar kleinere observaties uit die verschillende privélevens blijken ook een bron van humor. Mureşanu weet een zwarte komedie uit zijn drama te persen, waardoor The New Year That Never Came aangenaam laveert tussen licht vermaak en ernstige kost.

Voor een debuutfilm is dit Roemeense drama behoorlijk ambitieus. Mureşanu was vijftien toen Ceauşescu werd afgezet en geëxecuteerd, en weet hier het tijdperk dat daar net aan voorafging behoorlijk overtuigend op te roepen. Met krappe 4:3-kaders, authentiek uitziende kostuums en decors en natuurgetrouwe recreaties van oude televisie-uitzendingen vangt The New Year That Never Came het aura van een vroeger Roemenië.

Dat hij soms te lang blijft hangen bij een scène of stukje plot, suggereert dat het voor Mureşanu genoeg is om met deze film het leven uit die tijd simpelweg te laten zien zoals het was. Met een speelduur van meer dan twee uur zoekt hij wel iets te vaak de rek op. Toch schuilt in de duur van de film ook zijn grootste kwaliteit. Op geen enkel moment is The New Year That Never Came een nostalgische terugblik op goede oude tijden. Uiteindelijk vormen al die losstaande verhalen en levens samen een indringend werk over wat het betekent om te leven onder het juk van politieke repressie.