THE MOZART BIRD
Man en vrouw tussen Nietzsche en neuken

Vorig jaar kaapte Kyodai makes the big time van Filmkrant-columnist Ian Kerkhof tijdens de Nederlandse Filmdagen tot schrik en verwondering van velen enkele Gouden Kalveren weg. Vreemd genoeg zat daar niet een Gouden Kalf voor de beste regie bij, terwijl dit toch bij uitstek een film is waar te zien is dat de regisseur wist wat hij aan het doen was.
Kerkhofs nieuwste, The Mozart bird, zal dit jaar niet zoveel beestjes in de wacht slepen. De jury van de Nederlandse Filmdagen zal de instructie krijgen om de Kalveren wat gelijkmatiger te verdelen, niet te veel op kwaliteit te letten en wat meer aan nivellering te doen. De Nederlandse Filmdagen moeten tenslotte een feestje blijven. Een experimentele, gedurfde, vernieuwende no-budget-film die belangrijke prijzen krijgt, dat mag niet meer voorkomen. Kyodai makes the big time viel op doordat er weinig gebeurde in en met het beeld. Kerkhof was voor zijn eerste film teruggegaan naar het allereerste begin van de cinema. De camera liet hij met rust, zijn acteurs mochten het filmtoneel op en af lopen, alles zonder gebruik te maken van montage zoals die door Griffith en Eisenstein gedefinieerd werd.
Buitenlanders
In The Mozart bird laat Kerkhof zijn camera wel bewegen en de montagetafel is niet ongebruikt gelaten. Daardoor is het voor het oog van het televisiekijkend publiek een makkelijker te verteren film geworden. Het onderwerp is hetzelfde: de moderne jongere in relatieland. Kerkhof zelf noemt dit de tweede aflevering van zijn ‘urban wasteland serial’. Stoorde het mij dat de Amsterdammers in Kyodai makes the big time allemaal een soort Engels praatten, in The Mozart bird heeft Kerkhof dit opgelost door van zijn twee hoofdpersonen buitenlanders te maken.
Selene en Howard, respectievelijk gespeeld door Stacey Grace en Daniel Daran, doen een poging tot modern langs elkaar heen leven. Ze zijn intelligent, kunstzinnig, liberaal, werkloos en leven in Amsterdam, voornamelijk vanwege de ‘uitkering’ zoals ze zelf toegeven. Ze praten in bed over Nietzsche, hun lichaam en alles wat daar tussen ligt. Hun relatie is alleen gebaseerd op seks, waar ze zich meer dan eens langdurig in beeld aan overgeven. Alle dialogen spelen zich af in het Amsterdamse penthouse van Selene, dat compleet met dakterras en geelgeschilderde cv-radiatoren een schitterende lokatie vormt.
De film opent met een shot van Selene die naar een voorbijrijdende tram kijkt. De stad, de buitenwereld wordt in tussenshots gezien als iets dat bepaald wordt door strakke, rechte lijnen. De tramrails, de witte lijnen van het fietspad, de rechthoek van een bouwkraan, etcetera. Selene en Howard doen in hun dialogen hun uiterste best af te bakenen waarmee ze bezig zijn. Theorieën en hypotheses vliegen over en weer. Ze proberen structuur aan te brengen in de warboel van hun leven. Hun grootste angst en tevens hun grootste verlangen is dat ze elkaar in hun relatie gevangen zullen houden en een stelletje zullen gaan vormen. Een relatie die alleen bestaat dankzij oncontroleerbare instincten en daardoor grillig en onverklaarbaar is, proberen ze door hun gesprekken zin en vorm te geven.
Ordening
De camera van Kerkhof trekt zich daar niets van aan. Was Kyodai makes the big time een zeer duidelijk gestructureerde, regelmatige film waarin de camera niet mocht bewegen en het shot alleen afgelopen was als de film uit de camera liep, in The Mozart bird is de camera net zo grillig en ongecontroleerd als de seksdrift van Selene en Howard. Het zijn mooie, langzame bewegingen die de camera maakt, maar het lijkt niets te maken te hebben met wat er gebeurt of gezegd wordt voor de camera. De ordening die de hoofdpersonen in hun leven proberen te krijgen door al die ingewikkelde dialogen, wordt weer teniet gedaan door de camera.
Het lijkt of het scenario, dat door de twee hoofdrolspelers in samenwerking met de regisseur is ontwikkeld, ook geschikt is om als toneelstuk of hoorspel te worden uitgevoerd. Maar dan zou het die extra dimensie van de camera, die de informatie die in de tekst wordt gegeven weer afbreekt moeten ontberen. Stacey Grace is als Selene erg overtuigend, maar Daniel Daran kan je er af en toe op betrappen dat hij haast heeft met het oplepelen van een nieuwe spitsvondigheid uit het scenario en niet luistert naar wat zijn tegenspeelster te zeggen heeft. Als hij daarmee het onvermogen van Howard om te communiceren illustreert, mag het voorgaande als niet geschreven beschouwd worden en moet u in plaats daarvan iets in de trant van geniaal lezen.
Omdat niets in de film bij toeval gebeurt, moet deze dubbelslachtigheid met opzet door regisseur Kerkhof bedacht en geplaatst zijn. Het is een van de vele trucjes die Kerkhof gebruikt om er voor te zorgen dat ik minder vat krijg op The Mozart bird dan op zijn voorganger Kyodai makes the big time.
Piet van de Merwe