The Lesson

Een Bulgaars provinciestadje vormt de setting voor een prikkelend en sterk geacteerd debuut, waarin een lerares in geldnood wanhopig probeert de moraal koste wat kost te laten zegevieren.

The Lesson begint en eindigt in het klaslokaal, en dat is niet zomaar. Het is de plek waar kinderen klaargestoomd worden voor een maatschappij die aan de rand van het schoolplein echt begint. Daarom grijpt lerares Engels Nadezjda een diefstal in de klas aan voor een lesje ethiek. Uit haar strakke blik spreekt kalme, heldere, resolute afwijzing.
Zo overzichtelijk als Nadezjda’s morele universum eruitziet, zo rafelig wordt het wanneer haar materiële situatie in beeld komt. Een docentenbaan is geen vetpot, en de man die samen met hun jonge dochtertje thuis op haar wacht, is financieel van haar afhankelijk. Helaas heeft dat hem er niet van weerhouden om op eigen houtje het geld dat bestemd was voor het afbetalen van de hypotheek te investeren in de reparatie van een kampeerbus, die hij met winst denkt te kunnen verkopen. Het brik blijkt rijp voor de sloop. En vanwege de betalingsachterstand die intussen is opgebouwd, dreigt de bank binnen enkele dagen beslag te leggen op hun huis.
Ziedaar de uitgangssituatie voor een neorealistische queeste die je een kleine twee uur op het puntje van je stoel houdt. Niet alleen Nadezjda’s huisvesting staat op het spel: de belangrijkste vraag is hoe ze in een wereld van woekerpolissen, sjoemelende opdrachtgevers en louche kredietverstrekkers haar morele integriteit overeind houdt. De camera verliest haar nauwelijks een moment uit het oog en registreert koeltjes hoe ze stoïcijns haar tegenslagen incasseert. Ergens moet de paniek toeslaan, maar ze vertrekt geen spier. Met haar rotsvaste geloof dat ze de zaak kan regelen en de orde kan herstellen wanneer ze zelf maar stug doorgaat met ‘juist’ te handelen, dwingt Nadezj­da respect en sympathie af. De plezierige scherpte van The Lesson komt aan het licht wanneer we zien hoe haar morele kompas haar uiteindelijk alleen maar dieper het bos instuurt.
Voor een appel en een ei maakten Kristina Grozeva en Petar Valchanov dit speelfilmdebuut op basis van hun eigen scenario. Dat scenario, dat genadeloos is en toch ook vol compassie, is niet de enige troef van The Lesson. Cameraman Krum Rodriguez beheerst de kunst om mooie beelden te maken zonder dat die beelden zelf om aandacht vragen — nog een aspect waarin de film verwant is met die uit buurland Roemenië. De adembenemende hoofdrol van Margita Gosjeva is de kers op de taart van deze pijnlijk actuele zedenles.

Sasja Koetsier